USÛLÎ’NİN "AYRILIK" REDİFLİ GAZELİ

Authors : Sıtkı Nazik

Pages : 285-315

View : 83 | Download : 81

Publication Date : 2023-12-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Ayrılık konusu edebiyatımızda çokça ele alınıp işlenmiştir. Aşkın da etkisiyle ilâhî veya beşerî sevgiliden ayrı düşme yahut mahrum kalma meselesi gerek klasik ve/veya mutasavvıf şairler gerekse halk şairleri tarafından etkileyici anlatımlarla ortaya konulmuştur. Edebiyatımızın en parlak çağlarından birinde, yani XVI. yüzyılda yaşamış ve aynı zamanda bir mutasavvıf olan klasik şairlerimizden Usûlî’nin de ayrılık konusunda söylediği lirizm yönü güçlü beyitleri/bendleri, hatta müstakil şiirleri bulunmaktadır. Nitekim başka bir çalışmada şairin ayrılıkla ilgili beyitleri incelenmiştir. Onun devamı niteliğindeki bu çalışmada ise Dîvân’ın 63. gazeli değerlendirilmiştir. İnciyi sedefinden, Yusuf’u kardeşlerinden ayıran, âşığın gönlünü viran, dünyasını zindan, bütün işlerini perişan eden ayrılık, Usûlî’yi de çok derinden etkilemiştir. Üstelik şairin bizzat redif olarak seçtiği ve çeşitli yönleriyle ayrılık konusunu işlediği bu gazeli, kullanılan kelimeler, kelimelerin yerleri ve edebî sanatlar bakımından da oldukça dikkat çekicidir. Dolayısıyla bu çalışmada belâgat ilminin (meânî, beyân ve bedî‘) verilerinden, tahlil ve şerh yönteminden yararlanılarak söz konusu gazel üzerinde durulmuştur. Böylece redifi itibarıyla son derece dikkat çeken gazelin ayrıntılı olarak tanıtılması amaçlanmıştır. Redif seçimi kadar gazelde geçen kelimeler, her beyitte şairin ayrılığa türlü yönlerden yaklaşımı gibi hususlardan ötürü bu şiirin edebî açıdan üstün özelliklere sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords : Usûlî, Ayrılık, Redif, Gazel, Şerh