Selçuklu Dönemine Ait Bir Hamam Ritüeli Malzemesi Olarak Seramik Topuk Törpüleri

Authors : Ayben Kayin, Ibrahim Semih Kalay

Pages : 77-100

Doi:10.21497/sefad.1407715

View : 217 | Download : 260

Publication Date : 2023-12-27

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada Selçuklu Dönemi el sanatları arasında önemli bir yer tutan seramik sanatı eserlerinden ilgi çekici bir grup olan seramik topuk törpüleri ele alınmıştır. Seramik topuk törpüleri çok tanınmayan bir eser grubu olup Büyük Selçuklu dönemi sanat eserleri arasında yurt dışı müze ve özel koleksiyonlarda bulunan çok sayıda örneğiyle önemli bir türü teşkil etmektedir. Bu eserler yalnızca topuk törpülemek amacıyla kullanılan ponza taşlarının sanat eseri haline getirilmiş biçimidir. Bu topuk törpülerine sanat eseri özelliği kazandıran unsur üst yüzeylerinde bulunan süslemeleridir. Çalışma kapsamında incelenen 34 adet seramik topuk törpüsü, form ve süslemeleri bakımından çeşitlilik göstermektedir. Eserler, formlarına göre Çokgen Formlular, Damla Formlular, Çokgen Formlu Olup Tutamaca Sahip Olanlar ve Figürin Biçiminde Olanlar şeklinde dört gruba ayrılarak incelenmiştir. Eserlerin süslemeleri de yine süsleme türüne göre kategorize edilerek tek tek anlatılmış ve değerlendirilmiştir. Ayrıca eserlerin üzerindeki bazı motiflerin anlamlarına yönelik ikonografik yorumlamalar yapılmış ve bir takım yeni fikirler de öne sürülmüştür. Bu çalışmayla az tanınan bir eser grubu bütüncül olarak ele alınarak incelenmiş ve bu eserlerin tanıtılmasına katkı sağlanmıştır.
Keywords : Topuk törpüsü, Selçuklu seramik sanatı, hamam ritüeli, Selçuklu dönemi el sanatları, Selçuklu sanatı