Kilikya’da Yeni Asur Egemenliği ve Yerel Güçler

Authors : Mehmet KURT

Pages : 327-337

View : 18 | Download : 25

Publication Date : 2009-02-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Asur kaynakları, Kilikya ile ilişkili olarak iki bölgeden söz etmektedirler. Adana ve çevresi Que olarak adlandırılırken, batısındaki dağlık bölgenin en azından bir bölümü için Hilakku denilmiştir. Kilikya, jeopolitik konumu ve zengin doğal kaynaklarınedeniyle, Yeni Asur Devleti’nin Anadolu politikasında daima öncelikli bir yer tutmuştur. Asur Devleti’nin geleceğinin kuzey batıda olduğunu büyük bir ileri görüşlülükle fark eden III. Salmanassar, Que ile yakından ilgilenen ilk Asur kralıolmuştur. Kralın özellikle M.Ö. 833 yılında Que’ye düzenlemişolduğu sefer, bölgenin tarihî coğrafyasına ışık tuttuğu gibi, Asur yönetim tarzının esaslarınıgözler önüne sermesi açısından da anılmaya değer niteliktedir. Yeni Asur Devleti’ni M.Ö. VIII. yüzyılın ilk yarısında geçirdiği bunalımlardan kurtaran III. Tiglatpileser M.Ö. 745-727 , izlediği sistemli batıpolitikasıçerçevesinde bölgeyle yakından ilgilenen ikinci Asur kralıdır. III. Tiglatpileser dönemi belgelerinde, onun M.Ö. 738 yılında yendiği ve vergiye bağladığıkrallar arasında Que kralıUrikki’nin adıda geçmektedir. Sanherip döneminde, bölgenin yerel yöneticileri olan Azitawadda ve Kirua’nın Asur yönetimine karşıçıkarttıklarıisyanlar, bölgenin politik yapısıve yerel güçlerin bu politik teşkilâtlanmadaki etkisini bütün açıklığıyla gözler önüne sermiştir. Zira bölgede yapılan filolojik inceleme ve analizler, yerel güçlerle daha büyük güçler arasındaki politik ilişkiler konusunda önemli sonuçlar ortaya koymuşlardır. Öte yandan M.Ö. IX. yüzyıl ortalarında, Asur yayılmacılığına karşıUrartular’ın önderliğinde Muškiler, İyonyalılar ve Kilikyalılar’ın oluşturduklarıittifaklar sonucu, M.Ö. VIII. yüzyılın ortalarında Kilikya sahillerinde birçok koloni kurulmuştur. İşte bu makalenin amacı, Asur kaynaklarıve yerli hiyeroglif yazıtlar ışığında, Kilikya’nın politik durumu ve yerel güçlerin etkinliğini gözler önüne sermektir. Bu açıdan çalışma, bölgenin M.Ö. IX.-VII. yüzyıllar arasıtarihî coğrafyasıhakkında genel bir değerlendirmeyi de içermektedir.
Keywords : Kilikya, Yeni Asur Devleti, Que, Hilakku, Yeni Asur Egemenliği, Yerel Güçler