İbnü Cinnî’nin El-Hasâis ve Suyûtî’nin El-Müzhir Fî Ulûmi’lLuga Adlı Eserlerinin Metod ve İçerik Yönünden Karşılaştırılması

Authors : Mahmut KAFES

Pages : 77-88

View : 17 | Download : 8

Publication Date : 2014-02-01

Article Type : Research Paper

Abstract :İbnü Cinnî’nin el-Hasâis ve Suyûtî’nin el-Müzhir adlıeserleri Arap dilinin önde gelen iki önemli kaynağıdır. Her iki eser de Arap dilinin her hangi bir alanında çalışma yapan bir kişinin yararlanmasıgerektiği eserlerdendir. el-Hasâis’de daha çok Arap gramerine ait konulara ağırlık verilmiş, özellikle gramerdeki illet sebep, gerekçe konusu detaylıbir şekilde işlenmiştir. elMüzhir’de ise ağırlıklıolarak dil ve edebiyat konularıişlenmiştir. Bu yüzden ikisinin ortak ele aldığıkonu sayısıoldukça sınırlıdır. İbnü Cinnî daha çok hocasıEbû Ali el-Fârisî’nin görüşlerini ön plana çıkarmışve en çok rivayeti ondan yapmıştır. Genel itibariyle naklettiği rivayetlerin ve görüşlerin doğruluğunu tartışmışve beğendiklerini öne çıkarmıştır. Onların yanısıra kendi görüşlerine de yer vermiştir. Bazen bir konuyla ilgili sadece kendi görüşünü belirttiği de olmuştur. Yüz altmışcivarında bölümden oluşan elHasâis’de Arap dilinin temel pek çok konusuna yer verilmiştir. el-Müzhir’de ise Suyûtî daha çok başkalarının görüşlerini nakletmiş, ancak görüşünü naklettiği müellifin adınıve eserini vermeyi ihmal etmemiştir. Başka eserlerden aktardığırivayetler bazen birkaç sayfayıbulmakta, bazen de birkaç kısa cümleden oluşmaktadır. Elli bölümden oluşan ve çoğunluğu derleme olan eserde müellif daha çok kendinden önce yazılmışolan sözlüklerden yararlanmış, değişik anlamlara gelen kelimelerin anlamlarınıda nakletmiştir. Ayrıca tarih, tabakât, şiir ve ahbâr kitaplarından da nakillerde bulunmuştur. Ancak Suyûtî başka eserlerden naklettiği bilgileri titiz bir ayıklamaya tabi tuttuktansonra eserine almışve kısaltmalar yapmıştır. Bu çalışmada iki eserin karşılaştırmasıyapılmış, birlikte ele aldıklarıkonular, her birinin ayrıayrıele aldığıkonular belirlenerek adlarıve içerikleri hakkında bilgiler verilmiştir. Konu başlıklarından birebir örtüşenler ve bazıkelime değişiklikleriyle ayrışanlar belirtilmiştir. Çalışmada ayrıca her iki müellifin hayatıve hocalarıhakkında da bilgi verilmiş, önemli eserlerinin – özellikle Arap diline ait olanların – isimlerine yer verilmiştir.
Keywords : İbnü Cinnî, Hasâis, Suyûtî, Müzhir, Arap dili, edebiyat, gramer, mukayese, bâblar, neviler