BUHARA’DAKİ CEDİTÇİLİK HAREKETİ VE YAŞ BUHARALILAR

Authors : Nurettin HATUNOĞLU

Pages : 1-33

Doi:10.21563/sutad.187037

View : 19 | Download : 3

Publication Date : 2016-05-31

Article Type : Research Paper

Abstract :20. yüzyılın ilk çeyreğinde meydana gelen Birinci Dünya Savaşı ve Bolşevik Devrim’i gibi önemli siyasi gelişmelerin ortaya çıkardığı değişimlerden, Türkistan coğrafyası da üzerine düşen nasibi almıştır. Uluslararası siyaset arenasında köklü değişimlerin yaşandığı bu süreçte, Türkistan coğrafyasında eğitim ve kültür temelli ortaya çıkmış olan Ceditçilik insert ignore into journalissuearticles values(yenileşme); hareketinin Buhara Emîrliği’ndeki kolu, Bolşevik Devrimi’nin etkisi ile mevcut emîrlik idaresini ortadan kaldırmayı amaçlayan devrimci siyasi bir harekete dönüşmüştür. Bolşevikler ile yapılan iş birliği neticesinde Buhara Emîrliği’nin son emîri Âlim Han devrilerek yerine Buhara Halk Sovyet Cumhuriyeti kurulmuştur. Ceditçi aydınlar bu yeni cumhuriyetin yönetim kadrolarında yer alsalar da, ülkenin kontrolü kızıl ordunun sahibi olan Sovyet Rusya’nın elinde olmuştur. Milliyetçi aydınlar zamanla tasfiye edilerek cumhuriyetin siyasi varlığına Sovyet yönetimi tarafından 1924 yılında son verilmiştir. Rusya’ya bağlı olan Buhara Emîrliği’nde yenileşeme hareketlerinin ortaya çıkışı, bu hareketin Yaş Buharalılar adını alması, Yaş Buharalılar oluşumunun yürüttüğü faaliyetler, hareketin siyasi partiye dönüşmesi, emîrliğin bağımsızlığına kavuşması ve Yaş Buharalılara karşı tutumu, Bolşevikler ile iş birliği yaparak Emîrlik idaresini devirmeleri, Buhara Halk Sovyet Cumhuriyeti’nin kurulması gibi konular bu çalışmanın konusunu teşkil etmektedir.
Keywords : Yaş Buharalılar, Buhara, Âlim Han, Ceditçilik, Türkistan, Rusya, Bolşevik Devrimi