CUMHURİYET DÖNEMİNDE DEVLET TARAFINDAN KURULAN İLK SANAYİ KURULUŞU KAYSERİ SÜMERBANK BEZ FABRİKASI

Authors : Yaşar SEMİZ, Güngör TOPLU

Pages : 29-59

Doi:10.21563/sutad.636097

View : 22 | Download : 13

Publication Date : 2019-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Sümerbank Kayseri Bez Fabrikası, Birinci Beş Yıllık Sanayileşme Planı insert ignore into journalissuearticles values(1934); kapsamında kuruldu. Hammaddesi tamamen yurt içinde üretilen pamukları işlemek üzere kurulmasına karar verilen fabrika, betonarme ve yığma karma inşaat tekniği ile Sovyetler Birliği’nde tasarlanmış ve yine aynı ülkeden alınan 8,5 milyon liralık krediyle kurulması kararlaştırılmıştı. Türk- Sovyet insert ignore into journalissuearticles values(Rus); dostluğunun ilk önemli eseri olan ve SSCB`den gelen uzmanların rehberliğinde kurulmasına karar verilen fabrikanın temeli 20 Mayıs 1934`te dönemin Başbakanı İsmet İnönü tarafından atıldı. İnşası 16,5 ayda tamamlanan fabrika 16 Eylül 1935`te Ekonomi Bakanı Celal Bayar ve SSCB`den insert ignore into journalissuearticles values(Rusya); gelen misafir teknik heyetin katılımıyla hizmete açıldı. Halk tipi, ucuz pamuklu kumaş ve iplik üretmek için kurulan Sümerbank Kayseri Fabrikası, İşletme, Müdüriyet, Tamirhane ve Elektrik santrali gibi işletmeye yardımcı binalar, depolar ve sosyal tesislerin oluşturduğu 218.000 m2’si kapalı toplam 922.500`lik alana sahipti. Hizmete açıldığı yılda fabrikada iki bin beş yüz erkek, dört yüz kadın işçi ve 155 memur çalışıyordu. Fabrika ilk yılında yaklaşık 7600 ton pamuk işlemiş ve 23.628 kirmen insert ignore into journalissuearticles values(iğ); ile 5.750 ton iplik, 1.028 dokuma tezgâhı ile de 18 bin 364 metre kumaş üretmişti. Türkiye`de sanayileşme hareketini başlatan ve devlet tarafından yapılmış ilk tesis olan Sümerbank Kayseri Bez Fabrikası, yapıldığı dönem ve konumu itibariyle, büyük bir devrimin eseridir. Yapılış amacı, ekonomik ve sosyal işlevi, Türkiye Cumhuriyeti`nin millîleşmeyle ve devlet destekli kalkınma çabasıyla doğrudan ilgilidir. Bundan dolayı tesis, sadece Kayseri merkezli değil, o dönemde oluşturulmaya çalışılan “Modern Türkiye” hakkında da genel bir değerlendirme yapma fırsatı vermektedir.
Keywords : I Beş Yıllık Sanayi Planı, Türk Sovyet Rus, İlişkileri, Dokuma Sanayi, Kayseri Kombinası