YÛSUF HAKÎKÎ BABA’NIN ŞAİR VE ŞİİR ANLAYIŞI

Authors : Kudret Safa GÜMÜŞ

Pages : 153-177

Doi:10.21563/sutad.556177

View : 19 | Download : 12

Publication Date : 2019-08-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Poetika, şairlerin şiirlerini oluştururken bağlı bulundukları şiir geleneği veya ekolünün kurallarını ihtiva eden bir terimdir. Her şairin, bağlı bulunduğu şiir geleneğini irdeleyerek şiir anlayışına yönelik çalışmaların yapılması, şairlerin aynı zamanda zihin dünyalarını ortaya çıkarmak adına önem arz etmektedir. Dîvân şiirine bakıldığında poetika konusu; tezkireler, dîvân dîbâceleri, bazı mesnevîlerin ilgili bölümleri, kasidelerin fahriye bölümleri, gazellerin mahlas beyitleri ile bazı poetik unsur barındıran beyitler üzerinden incelenebilmektedir. Şairler, dîvânlarında şiirlerinin güzelliğini ve etkileyiciliğini vurgulamak için türlü sanatlar ile oldukça fazla sayıda mazmuna başvurmuşlar, böylece şiir ve şaire dâir görüşlerini eserlerine yansıtmışlardır. Osmanlı şairinin dünyaya bakışını ve dolayısıyla da şiirine hâkim olan tasavvufî bakış açısını ortaya koyan eserler, aynı zamanda Osmanlı toplumunun zihniyet dünyasını yansıtmaktadır. Mutasavvıf şairler, her şeyden önce şiirde mânânın olması gerektiğini belirtmişler ve bu eksende hareket ederek eserlerini oluşturmuşlardır. Şairler, şiirlerinin lafza bakılarak anlaşılamayacağını, mânâ gözüyle şiire bakan âriflerin şiiri anlayacaklarını dile getirmişlerdir. Bu meyanda her bir sûfi şairin şiir ve şaire bakışı incelenmeli ve özelden genele giden bu yolda Osmanlı tasavvuf şiirinin poetikası bir bütün hâlinde ortaya konulmalıdır. Bu çalışmada, mutasavvıf bir şair ve aynı zamanda Bayramî-Melâmîliğinin Aksaray’daki temsilcisi konumunda olan Yûsuf Hakîkî Baba’nın şair ve şiir anlayışına yönelik mülâhazaları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu vesile ile şairin dîvânı, kasidelerinin fahriye bölümleri, gazellerinin makta beyitleri ile poetik nitelikli diğer beyit ya da bentleri bakımından taranmış, tespit edilen örnekler çalışmamıza ışık tutmuştur. Yûsuf Hakîkî Baba’nın şair ve şiir anlayışının tespitine yönelik olan bu çalışma, Bayramî-Melâmîliğinin mümessili olan bir şairin gözüyle şiir ve şairin nasıl tanımlandığını ortaya koymayı amaçlamaktadır.
Keywords : Dîvân Şiiri, Tasavvuf, Poetika, Yûsuf Hakîkî Baba, Aksaray