CENGİZ HAN OĞLU TOLUY I: AİLESİ

Authors : Burak ÇELİK

Pages : 375-393

Doi:10.21563/sutad.860977

View : 29 | Download : 17

Publication Date : 2020-12-21

Article Type : Research Paper

Abstract :Cengiz Han’ın en küçük oğlu Toluy, Orta Çağ tarihçilerinin kendinden en az bahsettiği prens olmasına rağmen yaşadığı dönemdeki faaliyetleri ve öldükten sonra arkasında bıraktığı mirasıyla imparatorluğun büyümesine Cengiz Han oğulları arasında en fazla etki ettiği düşünülen kişidir. Cengiz Han’ın baş hatunu Börte Uçin’den doğan son oğlu Toluy’un Sorgaktani Beki adlı baş hatunu ile birlikte altı hatunu, on oğlu, üç kızı ve yüzlerce torunu vardır. Toluy Cengiz Han’ın ölümünü müteakip 1227-1229 yılları arası iki yıl saltanat naipliği yapmasına rağmen Büyük Han unvanı kazanamamıştır. Ancak öldükten sonra çocukları otuz yıl içinde neredeyse bütün Moğol Hanlığının tek hâkimi haline gelmiştir. İkisi şube Moğol Devleti, diğeri Karakorum’daki büyük hanlık tahtını elde etmiş, Moğolların siyasi yaşamına doğrudan tesirde bulunmuş üç büyük şahsiyet; Mengü, Kubilay ve Hulâgû’nun babasıdır. Bununla birlikte Toluy’un diğer eş ve cariyelerinden doğmuş üvey çocuklarından Möge, torunlarından Tok Temür ve Kelmiş Aka’nın Moğolların iç ve dış siyasetinde güçlü etkileri görülmektedir. Yasal ve üvey bütün Toluy oğullarının kendilerine kalan mirasın yanında nitelikli birer hükümdar gibi yetiştirilmelerinde, onların eğitimleriyle ayrım gözetmeksizin ilgilenen baş hatun Sorgaktani Beki’nin önemli bir rolü vardır. Üç çalışmadan oluşacak makale dizisinin birinci bölümü olan bu çalışmada Toluy’un ailesi bütünlük içinde tanıtılmaya çalışılarak, Toluy ailesinin Moğol iç ve dış siyasetindeki etkileri anlatılmaya çalışılmıştır.
Keywords : Moğollar, Toluy, Sorgaktani Beki, Toluy oğulları, aile, hatun