OSMANLI’NIN SON ZAMANLARI CUMHURİYET’İN İLK ÇEYREK ASRINDA SITMA SALGININA KARŞI VERİLEN MÜCADELENİN MAHİYETİ

Authors : Zekeriya IŞIK

Pages : 51-82

Doi:10.21563/sutad.984615

View : 26 | Download : 12

Publication Date : 2021-04-30

Article Type : Research Paper

Abstract :İnsanlık tarihi üzerinde derin izler bırakan hadiselerden birisi de salgın hastalıklardır. Salgınlar yıkıcı, yok edici güçleriyle toplumların demografik yapıları, siyasi, sosyal, ekonomik, kültürel yaşantıları üzerinde önemli etkilere ve değişikliklere neden olmuştur. Bu çalışmanın konusu olan Sıtma da insanlığın özellikle tarım ve ziraat faaliyetlerine giriştiği en eski çağlardan beri bilinen öldürücü, salgın bir hastalıktır. Sıtma özellikle 20. yüzyılın ilk çeyreğinde Osmanlı İmparatorluğu için orduda ve bir takım yerleşim yerlerinde kitlesel bir salgın sorununa dönüşmüştür. Savaşlar, siyasi krizler, göçler, kıtlık, kötü yaşam koşulları sıtma salgınlarını teşvik etmiştir. Osmanlı İmparatorluğu, sıtmayla mücadelede ciddi önlemler alsa da içinde bulunduğu ağır şartlar bunların tam anlamıyla gerçekleştirilmesine imkân tanımamıştır. Cumhuriyet’in ilk yıllarında da savaştan yeni çıkmış olan toplumun içinde bulunduğu zorlu yaşam koşulları, sağlık alt yapısındaki yetersizlikler sıtmanın yayılmasını kolaylaştırmıştır. Bunun üzerine devlet, sıtmaya karşı resmi, sivil bütün unsurların kenetlenmesini zorunlu kılan topyekûn bir milli mücadele, resmen ilan edildiği şekliyle olağanüstü bir savaş başlatmıştır. Bu çalışma son dönem Osmanlı tarihsel bakiyesini de akılda tutmak kaydıyla, Cumhuriyetin ilk çeyrek asrında sıtmaya karşı verilen mücadelenin mahiyetini genel olarak ortaya koymak, atılan adımlar, geliştirilen politikalar ve uygulamaların niteliği üzerinde durarak bu vb. salgınlarla mücadele hususunda günümüze tarihi bir tecrübeyi aktarmak amacıyla hazırlanmıştır.
Keywords : Osmanlı, Türkiye Cumhuriyeti, Sıtma, Sulfato, Kinin, Salgın