AKSARAYLI ÂŞIK TÜRYAN GÖZÜM’ÜN SANAT ANLAYIŞI VE DESTANLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Authors : Selçuk PEKER

Pages : 135-149

Doi:10.21563/sutad.1163218

View : 21 | Download : 13

Publication Date : 2022-08-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Âşıklık geleneği içerisinde destan türüyle üretilen şiirlerin geleneğin diğer ürünlerinden farklı birtakım görevleri vardır. Bu görevlerden birisi destanların toplumun haber alma ihtiyacını karşılayan metinler olması bir diğeri de âşıklar tarafından bastırılıp satılarak geçim temininde kullanılmasıdır. Âşıklık geleneği Türk toplum hayatında bir bütün olarak kabul görmüş, geleneğin sosyal zeminde gördüğü bu kabul, âşıklık istidadı taşıyan gençleri etkilemiş ve gençler, -gelenek ortamında bulunmuyor olsalar bile- geleneğin gücü ile şiirler üreterek çevrelerinde kabul görmüşlerdir. Aksaray, âşıklık geleneğinin güçlü olmadığı bir ilimizdir. Ozan Türyan, geleneğin etkisiyle şiirler üreten ve şiirleri içerisinde destanları sayıca daha fazla olan bir isimdir. Bu çalışma Aksaray âşıklık geleneği hakkında kısa bilgi vermeyi, geleneğin gelenek ortamından uzak kişileri bile âşık tarzı şiir üretmeye sevk ettiğini göstermeyi, Türyan’ın destanları üzerinde birtakım değerlendirmeler yapmayı amaçlamaktadır. Çalışmanın kapsamı sadece Ozan Türyan’ın şiirleri ile sınırlıdır ve âşığın sağlığında tespit edilen şiirleri ilk kez bir çalışmanın değerlendirme konusu olmuştur. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman incelemesi sonucu oluşturulmuştur. Yapılan inceleme sonucunda elde edilen verilerin analizinde betimsel analiz yaklaşımı kullanılmıştır. Çalışmayla, âşığın destanlarında sosyal olayları kaleme aldığı, adam öldürmeden kan davasına, kız kaçırmadan iki evlilik yapmaya kadar pek çok konuyu destanlarına taşıdığı; bunları yaparken “âşık” unvanını kazanmak suretiyle toplumsal statüsünü yükselttiği görülmüştür.
Keywords : Âşık şiiri, destan, Aksaray, Ozan Türyan