MUNZUR VE ANA FATMA ÖRNEKLERİ ÜZERİNDEN TUNCELİ’DE SU KÜLTÜ

Authors : Onur KÖSE

Pages : 151-176

Doi:10.21563/sutad.1163220

View : 21 | Download : 17

Publication Date : 2022-08-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Tunceli halk inancı içerisinde köklü bir geçmişe sahip su kültü, geçmiş inançların yörede yaşayan izlerine önemli bir örnektir. Eski Türk inanışlarından Anadolu’ya taşınan ve buradaki kadim inançlarla da harmanlanan su kültü, yörede pek çok kutsal mekânda ve ritüelde kendisini göstermektedir. Bu doğrultuda yapılan çalışma, yöre kutsal mekânları Munzur Gözeleri ve akarsuyu ile Ana Fatma ziyaretlerini inceleyerek, su kültünün İslam’la harmanlanarak, Alevi/Kızılbaş inancı içerisinde nasıl yeniden anlam kazandığını ve sürdüğünü ortaya koymaktadır. Yörede bu iki kutsal mekân inancı içerisindeki su kültü aydınlatılmaya çalışılmıştır. Bu amaçla çalışmamız içerisinde ilk olarak eski Türklerde mevcut su kültü incelenmiştir, ardından Tunceli yöresindeki su kültüne genel anlamda değinilmiştir. Son olarak Munzur ve Ana Fatma ziyaretleri, bu ziyaretlerdeki su kültü ve ilişkili olduğu diğer kültler ele alınmıştır. Eski Türklerde mevcut su iyesinin, Tunceli’de Munzur ve Ana Fatma üzerinden yeniden anlam kazandığı sonucuna varılmıştır. Akarsu kenarında yapılan kurban, saçı ve çıra ritüelleri gibi, eski Türk inanç dünyası içerisindeki ritüellerin Tunceli’deki yansımaları tespit edilmiştir. Bu anlamda söz konusu inançsal ve kültürel yansımalar, tarihsel verilerle birlikte açıklanmaya çalışılmıştır.
Keywords : Ana Fatma, Eski Türkler, Kutsal Mekân, Munzur, Su Kültü, Tunceli