Savaş, Göç ve İskân: 1575 Yılında Amasya ve Yöresinde Şarklı Oymaklar

Authors : Davut Şahbaz

Pages : 79-95

Doi:10.21563/sutad.1405226

View : 95 | Download : 134

Publication Date : 2023-12-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Tüm Akdeniz dünyasında olduğu gibi Osmanlı coğrafyasında da 16. yüzyılın ikinci yarısından itibaren önemli nüfus artışları olmuştur. Bu artışların nedenleri arasında göçler mühim bir yer tutmaktadır. Bir süre Kızılbaş isyanlarının etkili olduğu Orta Anadolu’nun kuzeyinde, zikredilen yıllarda "Osmanlı barışı” adı verilen huzurlu bir dönem yaşanmıştır. İran sınır bölgelerinde Osmanlı-Safevî çatışmasından dolayı perakende ve perişan vaziyete düşen konar-göçerler Osmanlı barışının sürdüğü yerlere göç etmişlerdir. Çalışmanın ana temasını şekillendiren Amasya ve çevresi pek çok kez göç olaylarına şahit olmuştur. Bu bağlamda buradaki bazı konar-göçerler için bölge dışından geldiklerini belirmek amacıyla "Şarklu, Şarkiyan, Şark-i Pare” gibi ifadeler kullanılmıştır. Yine adı geçen sahada, asıl doğu bölgelerde faaliyet gösteren oymaklara rastlanması, Amasya ve civarına bir göç hareketinin gerçekleştiğini göstermektedir. Dolayısıyla tahrir defterlerini temel alan bu çalışmada Osmanlı-Safevî mücadelesi sırasında Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinden Orta Anadolu’nun kuzeyine göç eden konar-göçer zümreler işlenmiştir. Genellikle bu gruplar Amasya başta olmak üzere Çorum, Osmancık, Mecidözü, Niksar, Sonisa, Samsun, Köprü, Arım ve Ladik gibi yerlere dağılmışlardır.
Keywords : Amasya, İskân, Şarki, Şarkiyan, Ekrad, Bozulus, Danişmendli