İstanbul Meyhanelerinde İşret Âlemlerine Eşlik Eden İçkiler ve Tüketim Araçları

Authors : İhsan Erdinçli

Pages : 75-108

Doi:10.21563/sutad.1538391

View : 58 | Download : 52

Publication Date : 2024-08-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı İstanbul’unda içki, gayrimüslim Osmanlı tebaasına tanınan haklar çerçevesinde meyhaneler vasıtasıyla tüketildi. Meyhaneler, 19. yüzyılın ortalarına kadar alkollü içki tüketilen yegâne sosyalleşme mekânı olarak kaldı. Bu süreçte yaşanan pek çok gelişme, Osmanlı Devleti’nin içki tüketimine yönelik yaklaşımını değiştirmesini, çeşitli tüketim alternatiflerinin toplumun hemen her kesimi tarafından kullanılabilmesini mümkün kıldı. İstanbul örneğinden hareketle planlanan bu çalışmanın amacı, sunum araçlarını göz ardı etmeden meyhanelerde tüketilen içki türlerini saptamak ve 19. yüzyılın ortalarında yaşanan alafrangalaşma sürecinin etkilerini belirlemektir. İstanbul meyhanelerinde tüketilen içki türleri, mekânın kendisi de dâhil olmak üzere klasik ve modern şeklinde iki temel döneme ayrılarak incelenmiştir. Bu doğrultuda 16. yüzyıla ait çeşitli türdeki kaynaklar incelendiğinde en çok karşılaşılan içki olarak şarap öne çıkarken onu değişik türdeki rakılar takip etmiştir. Serbest ticaret anlaşmaları ve modernleşme hareketleri, 19. yüzyılın ortalarından itibaren şaraba alternatif olarak rakı tüketiminde artışı beraberinde getirmiştir. Bu süreçte bira, konyak ve şampanya gibi Avrupaî içkilerin de Osmanlı pazarına girmesi, içki türlerinde dikkate değer bir çeşitlilik oluşturmuştur. “Yeni” içkiler, kendine özgü birahane, gazino vb. gibi mekânları doğururken meyhanelerde de tüketilmeye başlanmıştır. Hatta bazı mekânlar, dönemin kaynaklarında kimi zaman birbirlerinin yerine kullanılmıştır.
Keywords : Osmanlı, İstanbul, Meyhane, Alkollü İçkiler, Tüketim, 19 Yüzyıl, Değişim