I. Dünya Savaşı Sırasında Azerbaycan Türklerinin Rus Esaretinden Kaçırdığı Türk Subayları

Authors : Musa Göktuğ

Pages : 285-311

Doi:10.21563/sutad.1361312

View : 156 | Download : 155

Publication Date : 2024-12-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Sarıkamış Harekatı’ndan sonra, esir düşen Türk asker ve subaylar Rusya içlerine ve Sibirya’ya götürülmüştür. Türk esirler, Ermeni askerlerin muhafazasında insanlık dışı bir yolculukla yaklaşık iki günde Tiflis’teki Naftlug Esir Toplama ve Aktarma Merkezi’ne taşınmıştır. Bu merkezde, yolda hayatını kaybedenler defnedilmiş, ağır hasta olanlar seçilip ölüme terkedilmiş, yaşama ihtimali olanlar Rusya’daki başka esir kamplarına nakledilmiştir. Bu nakil sırasında ikinci sırada Bakü açıklarında bulunan Nargin Adası’nda bulunan Esir Toplama ve Aktarma Merkezi gelmiştir. Buradaki koşulların Natflug’dan da ağır olmasından dolayı Türk esirler cezireye Cehennem Adası adını vermiştir. Böyle bir ortamda Azerbaycan Türkleri, hem Türk esirlere yardım etmeye hem de fırsatını bulduğunda Rus esaretindeki subayları kaçırmaya çalışmıştır. Kaçırılan subaylar, Anadolu’ya gönderilmiş, yurda döndükten sonra yeniden savaşmış, Kurtuluş Savaşı’na katılmış ve nihayet Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda önemli görevleri yerine getirmiş ve bazı ilklere imza atmıştır. Bu çalışmada Azerbaycanlıların, Türk esirlere yönelik yardım çalışmaları ve onların kaçırılarak yurda dönmelerini sağlamaları ve en ünlü esir Türk subayların kaçırılmasıyla ülkeye döndükten sonraki faaliyetlerini içine alan tarihi süreç incelenmiş olup bu bağlamda esirlerin adaya getirilmeye başlandığı 1915 yılının ilk günlerinden, esirlerin tamamen kurtarıldığı 1918 yılının Eylül ayı ortalarına kadarki dönem ayrıntılı bir biçimde ele alınmıştır.
Keywords : Türk Esirler, Sarıkamış Harekâtı, Çarlık Rusyası, Natflug, Nargin Adası, Kafkas İslam Ordusu