Sultan Abdülmecid’in Haremine Ait Saltanat Kayığının Kalem işi Süslemeleri

Authors : Dilek Çakır

Pages : 279-304

Doi:10.21563/sutad.1307869

View : 74 | Download : 78

Publication Date : 2025-04-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı İmparatorluğu 18. yüzyılın ilk yarısında Lale Devri’yle birlikte Batı’ya açılmaya başlamıştır. Bu durum toplum hayatında olduğu kadar sanatta da değişiklikler meydana getirmiştir. Batılı sanat üslupları öncelikle mimari ve dekorasyonda kendini göstermiş, birçok Batı tarzı motif Osmanlı sanatında etkili olmaya başlamıştır. 19. yüzyılda giderek artan Batı tarzı motifler, bezeme sanatında önemli bir yere sahip olan kalem işi süslemeler üzerinde de kendini göstermiştir. Batı tarzı motiflerin süsleme programına girmesi, bu dönemde yeni bir anlayış meydana getirmiş ve kalem işi süsleme bir tür duvar resmine dönüşmüştür. Bu etkilerin sultana ve haremine ait olan saltanat kayıklarının kalem işi süslemelerine de yansıdığı görülmektedir. Bu çalışmada, 19. yüzyılda yapılmış olan Sultan Abdülmecid’in haremine ait saltanat kayığının üzerindeki kalem işi bezemeler incelenmiştir. Süslemeler motif, renk ve kompozisyon özellikleri açısından ele alınarak Batılı üslupların saltanat kayığının kalem işi süslemelerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Kayığın bezemelerinde, Batı etkilerinin hissedildiği çiçek motifleri ön plana çıkmaktadır. Ayrıca geleneksel motiflerden olan rumi de kompozisyonda görülmekte, bütün motifler yıldız-haç motifinden oluşan çerçeveler içinde yer almaktadır. 19. yüzyıl ortasına tarihlendirilen kayık, süslemelerindeki bu özellikleri bakımından ayrı bir öneme sahiptir.
Keywords : Kalem işi, saltanat kayığı, naturalist, çiçek, yıldız-haç.