İBNÜ’L-CEVZÎ’DE TASAVVUF-KELAM MÜNASEBETLERİ

Authors : Ramazan ALTINTAŞ

Pages : 137-155

View : 14 | Download : 7

Publication Date : 2018-12-19

Article Type : Research Paper

Abstract :Ebu’l-Ferec İbnü’l-Cevzî, miladî XII. Yüzyılda Bağdat’ta yaşamış bütünlükçü bir İslam âlimidir. İslamî ilimlerin her dalında eserler vermiştir. Özellikle Telbîsü İblîs adlı eseri  tasavvuf ve kelam ilmi açısından önemlidir. İbnü’l-Cevzî, hem Abbasiler ve hem de Büyük Selçuklu Devleti iktidarlarını görmüştür. Her iki devirde de bir âlim ve aydın sorumluluğuyla hareket etmiş, içinde yaşadığı toplumun itikâdî ve ahlakî sorunlarıyla yakından ilgilenmiştir.  İbnü’l-Cevzî, Şiî-Bâtınî fırkaların İslam toplumunda karışıklıklar çıkardığı bir dönemde, onların itikadî görüşlerini eleştirmiş ve Ehl-i sünnet itikadını savunmuştur. İbnü’l-Cevzî, tasavvuf ilmini İslam’ın bir yorum biçimi olarak görmüştür. Bununla birlikte Kelam ilminin akla ve vahye dayanan yöntemiyle kendi döneminde yaşayan bazı sûfilerin Kur’an ve Sünnete aykırı görüşlerine içeriden tenkitler yöneltmiştir. Yazar, bu eleştirilerinde ilmî kriterlerden ayrılmamış, mezhep ve meşrep fanatizmine de gitmemiştir.  Ayrıca Telbîsü İblîs adlı eserinde hem sûfileri eleştirmiş ve hem de İslamî ilimlerin yöntemleri konusunda önerilerde bulunmuştur. Onun bu önerilerinin, İslamî ilimlerin metodolojilerinin tartışıldığı bir dönemde yararlı olacağını düşünüyorum.  İşte biz  “İbnü’l-Cevzî’de Tasavvuf-Kelam Münasebetleri” adını verdiğimiz bu makalede, onun entelektüel hayatı, İslam düşünce tarihindeki yeri ve sûfilere yönelttiği bazı eleştirileri üzerinde durduk. 
Keywords : Tasavvuf, Kelam, Ehl i Sünnet, Ehl i Bidat, Fırka, Mezhep