Tarihî Yönü ve Faaliyetleriyle Selçuklular Döneminden Bir Şair: Edîb Sâbir

Authors : Pınar Kaya Tan

Pages : 58-70

Doi:10.47702/sema.2023.31

View : 65 | Download : 67

Publication Date : 2023-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Edîb Sâbir Şihâbüddin b. İsmâil Tirmizî (ö. 538-542/1143-1147[?]), hem Büyük Selçuklu Devleti (431-552/1040-1157) hem de Hârezmşâhlara (490-628/1097-1231) hizmet etmiş, sultanların saraylarında bulunmuş ve giderek nüfuz sahibi olmuş, bilhassa kasideleri ve methiyeleriyle tanınmış İranlı meşhur şairlerdendir. Onun hakkında bilgi veren kaynaklar daha ziyade Farsça yazılmış şair tezkireleridir. Bununla beraber gerek bu tezkirelere gerekse tarihî kaynaklarda Edîb Sâbir hakkında sınırlı mâlûmata rastlanmaktadır. Dîvân’ı günümüze ulaşmış olup Selçuklu dönemine ait bu edebî eser, tarih ve edebiyat çalışmaları açısından kıymetli içeriğe sahip kaynaklardandır. Muhakkak ki devrin ileri gelen şahsiyetleri ve hükümdarlarına dair fikir ve düşünceleri Edîb Sâbir’in eserine de yansımıştır. Bununla beraber Edîb Sâbir’in Selçuklu dönemi ilim ve kültür hayatını yansıtan kasidelerinde tabiat olaylarından, gündelik yaşama, Horasan çevresindeki şehir ve bölgelerin coğrafî özelliklerinden iklimsel ve çevresel koşullarına kadar pek çok hususta istifade edilecek bilgiler de yer almaktadır. Çok yönlü bir âlim olan Edîb Sâbir, Selçuklu siyasî tarihine de yön veren ilmî şahsiyetlerden biri olarak kaynaklarda yerini almış; Selçuklular ve Hârezmşâhlar arasında yaşanan siyasî gerginliklerden yakinen etkilenmiştir. Hatta iki devlet arasındaki mücadelelerin şairin de sonunu hazırladığı rivayet edilmiştir.
Keywords : Edîb Sâbir, Selçuklular, Hârezmşâhlar, Sencer, Atsız