Anadolu Selçuklularında Kadılık

Authors : Adem Arslan

Pages : 74-91

Doi:10.47702/sema.2024.41

View : 100 | Download : 185

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bir mülkün, bir devletin ayakta kalmasını sağlayan en önemli unsur adalettir. “Allah size, emanetleri mutlaka ehline vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğiniz zaman adaletle hükmetmenizi emreder...” şeklinde buyurulan ayet-i kerimede işaret edildiği üzere İslam dini adaleti açık bir şekilde emretmektedir. Bu nedenle İslam’ın doğuşundan bugüne adaleti temin etme görevi daima en önemli vazifeler arasında yer almıştır. Meşhur Selçuklu veziri Nizâmülmülk; “Âdem aleyhisselamdan şimdiye dek her zaman, her millet ve memlekette adaleti şiar etmeleri sayesinde mülk kendi hanedanları elinde baki kalmıştır.” Diyerek birçok kaynakta “el-adlu esâsu’l-mulk” şeklinde yer alan “adalet mülkün temelidir” kaide veya özdeyişini teyid ederek mülkün devamının adalete bağlı olduğunu ifade etmiştir. Adaletin temininde en önemli kurum kadılık kurumudur. Adalete verilen önem nedeniyle İslam hukuk tarihinin her döneminde kadılık bir müessese olarak mevcut olmuş ve kadılık görevi önemli bir görev olarak görülmüştür. Bu durum Anadolu Selçuklu devleti için de benzerdir. İster Anadolu ister Büyük Selçuklu olsun genel anlamda Selçuklularla ilgili nice çalışmalar yapılmıştır. Her iki dönemi içerecek şekilde adli teşkilata dair çalışmalar yapılmış olsa da Anadolu Selçuklu devleti özelinde kadılık ile ilgili yeterli derecede çalışma mevcut değildir. Çalışmamız bu alandaki boşluğu doldurmaya mütevazı bir katkıyı hedeflemektedir.
Keywords : İslam Hukuk Tarihi, Anadolu Selçuklu Devleti, Kadı, Kadılık, Emîr-i Dâd