DOĞU ANADOLU ERKEN DEMİR ÇAĞ ÇANAK ÇÖMLEK KÜLTÜR GRUPLARI

Authors : Gulan AYAZ

Pages : 54-79

View : 38 | Download : 10

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :M.Ö. 13. yüzyıl ortalarından itibaren Doğu Anadolu kırsal karakterli bir değişimin etkisi altına girer ve bu kültür M.Ö. 9. yüzyıl ortalarında Urartu’nun kuruluşuna kadar devam eder. Bilgilerin hipotetik olduğu bu sürecin yorumlanmasında materyal kültürün önemli ve yaygın buluntu gruplarından biri olan çanak çömleğe sıkca başvurulur. Yivli çanak çömlek ile karakterize olan döneme, mal grubu özellikleri üzerinden bir bakış açısı sunularak süreç bir başka açıdan yorumlanmaya çalışılmıştır. Kazı ve yüzey araştırmaların Kahve-Kiremit, Gri-Siyah, Pembe-Devetüyü veya Kiremit Astarlı olarak tasniflenen çanak çömleğinin mal grupları üzerinden istatiksel verileri bölgenin kültür bölgesi haritasının oluşturulmasını olanaklı kılmıştır. Ana hatlarıyla Doğu Anadolu Tendürek volkanının kuzeyinden itibaren Gri-Siyah Mal, güneyinden itibaren ise Kahve-Kiremit Mal’ın etkisi altındadır ve yiv bu mal gruplarının ortak dekorasyonudur. Buraya kadar çizilen tablo oldukça geneldir. Bununla birlikte, gerek Yukarı Fırat havzası gerekse Kuzeydoğu Anadolu, Van Gölü havzasının doğusu, Yukarı Murat havzası, Hakkari bölgesi çanak çömleğinin birbirinden farklı ve ayırtedilebilir özellileri vardır ve ancak seramiğin akıtacak, kulp, açkı, astar, kazı bezeme, boya bezeme, kabartma bezeme gibi daha detay özellikleri bu daha küçük coğrafi birimlerde ayrıştırmayı olanaklı kılar.
Keywords : Erken Demir Çağ, Doğu Anadolu, Çanak Çömlek, Yivli Seramik, Çanak Çömlek Kültür Grupları