Kastamonu Mahmudiye Medresesi ve Vakıfları

Authors : Özcan Oğur

Pages : 1724-1752

Doi:10.30561/sinopusd.1284882

View : 107 | Download : 147

Publication Date : 2023-10-21

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam tarihi ve medeniyetinin önemli bir parçasını teşkil eden vakıflar, VIII. yüzyılın ortalarından XIX. yüzyılın sonlarına kadar İslam ülkelerinin sosyal, ekonomik ve kültürel hayatını düzenleyen en önemli müesseselerden biri olmuştur. Müslüman devletler ve toplumlarda birçok kişinin hayır kazanmak gayesiyle vakıf kurduğu ve bu kişilerin vakıflara önemli gelirler aktardığı anlaşılmaktadır. Bunun doğal bir sonucu olarak Türk-İslam şehirlerinin vakıf müesseseleri sayesinde bayındır birer şehir hâline geldiğini söylemek mümkündür. Nitekim Anadolu\'nun önemli şehirlerinden biri olan Kastamonu, vakıf şehir özelliği ile dikkati çekmektedir. XIII. yüzyılın başlarından itibaren Anadolu Selçuklularına bağlı olarak Paphlagonia\'da hâkimiyet alanını genişleten Hüsameddin Çoban, ilk vakıf mescidi ve camisini Söğüt ve Kastamonu\'da yaptırmıştır. Kastamonu, Candaroğulları\'ndan İsmail Bey tarafından şehir merkezinde yaptırılan vakıf imareti başta olmak üzere inşa edilen diğer pek çok vakıf müessesesiyle Anadolu\'nun en önemli şehirlerinden biri hâline gelmiştir. Bu önemine binaen Kastamonu, Kâtip Çelebi tarafından Türkmenlerin kaidesi olarak nitelendirilmiştir. Bugün bile Kastamonu şehir merkezinde hemen her cadde ve sokakta çok sayıda vakıf eserine rastlamak mümkündür. Kastamonu’nun kimliğini oluşturan bu müesseselerin işleyişinin ve geçmişte ifa ettikleri hizmetlerin tam olarak anlaşılabilmesi için arşiv malzemelerine dayalı çalışmaların yoğunluk kazanması büyük önem arz etmektedir. Bu noktada son dönemde Kastamonu şehrinin sosyoekonomik tarihi ile ilgili çalışmaların hız kazandığı bilinmektedir. Ancak Kastamonu tarihine ayrı bir zenginlik katan vakıf müesseseleri ile ilgili çalışmaların oldukça sınırlı olduğu da bilinen bir gerçektir. Bu çalışma söz konusu alana bir nebze de olsa katkı sunmayı amaçlamaktadır. Bu anlamda Kastamonu’nun şehir ve eğitim tarihine önemli katkı sağlayan Mahmudiye Medresesi ve vakfına, vakıf kayıtları arşivinden istifade edilerek değinilmeye çalışılmıştır. Özellikle medresenin kuruluş tarihi, banisi, vakıfları, görevlileri, yıl bazında öğrenci sayıları ile medreseye ilişkin mahkemeye intikal eden meseleler bu çalışmada irdelenen konular arasındadır. Bu vesileyle konunun önemine dikkat çekilerek ileride yapılacak çalışmalara basamak görevi görmesi amaçlanmaktadır.
Keywords : Kanlıcıoğlu el Hac Mahmud, Mahmudiye Medresesi, Vakıf, Kastamonu