Sabahattin Ali’nin “Bir Siyah Fanila İçin” Hikâyesinin Umberto Eco’nun “Örnek Okur” Bağlamında İncelenmesi

Authors : Ertan Yıldırım

Pages : 186-208

Doi:10.30561/sinopusd.1385794

View : 41 | Download : 33

Publication Date : 2024-05-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Sabahattin Ali, Toplumcu Gerçekçi bir yazar kimliğiyle gerçekliklerden yola çıkarak toplumun arızlarını, görevini layıkıyla yerine getirmeyen memurları, ezen-ezilen in-sanları, toplumsal normların insan üzerindeki yansımalarını, aşkları, yalnızlıkları eserlerine konu etmiştir. Bir Siyah Fanila İçin hikâyesinde de Sabahattin Ali, insan-muhit uyumsuzluğu atmosferinde kişisel yaşam felsefesinin ayırdına varan Kaymakam Ömer’in kendi olarak yaşama arzusunu konu eder. Ömer, hikâyenin sonunda herkesleşip toplum beklentilerini öncelemek yerine, İstanbul’da siyah fanilası ile samimi ve mutlu bir ayakkabı boyacısı olmayı tercih eder. Anadolu’nun unutulmuşluğunun yanı sıra memurların nitelikten yoksun hâllerinin de vurgulandığı hikâye, dönemsel zihniyetin anlaşılmasına da olanak sağlar. Çalışmada yöntem olarak edebî metin anlamlandırması ve içerik çözümlemesi kullanılmıştır. Kabul edilebilir ki metinler okura bağlı olarak yeni anlamlar üretirler. Bu anlayışla Umberto Eco’nun dikkat çektiği aşırı yorum tuzağına düşmeden görünenin altındaki manaya ulaşmak hikâyenin anlam katmanlarına nüfuz edebilmek çalışmanın ana hedefi olacaktır. Bu hedef doğrultusunda hikâye, Umberto Eco’nun kavramsallaştırdığı yazarla okurun iş birliğine dayanan örnek okur titizliğiyle ele alınmıştır. Hikâye, birinci düzey okur için bir aydın-halk çatışması izlenimi verse de örnek “okur için” Ömer’in bulunduğu çevreden kaçış ar-zusunun altında Walter Benjamin’in kavramsallaştırdığı flâneur kavramına denk düşen aylak yaşam özlemi olduğu çalışmada tespit edilmiştir.
Keywords : Sabahattin Ali, hikâye, Anadolu, herkesleşmek, flaneur