Hayek’in Toplum ve İktisat Anlayışı: Eleştirel Bir Değerlendirme

Authors : Murat İNCE

Pages : 91-105

View : 24 | Download : 18

Publication Date : 2018-01-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Bu çalışmada serbest piyasa düzeninin felsefi savunucularından biri olan ekonomist ve siyaset bilimci F. A. Hayek’in daha çok toplum ve iktisat düşüncesi üzerinde durularak Hayekçi anlayışa yönelik eleştirel bir kavrayış geliştirilmeye çalışılmıştır. Hayek, “kurucu rasyonalizm” adını verdiği belirgin bir eğilime sert eleştiriler yönelterek liberal değer ya da kurumların “kendiliğindenliğine” vurgu yapan neo-klasik/pragmatist bir yaklaşım geliştirmiştir. Hayekçi epistemoloji, bireyci rasyonalizmle kolektif rasyonalizm arasında palyatif/pragmatik bir ayrım yaparak bu iki kategorinin bambaşka içerimleri olduğunu varsaymaktadır. Hâlbuki “akılcı/bireyci kendiliğindenlik” ile “akılcı/kolektif kendiliğindenlik” nosyonları arasındaki eş-kökenliği açıkça ihmal eden bu yaklaşım felsefi açıdan tutarsızdır. Hayek’in düşünsel mirasını en iyi tarif eden şey “akılcı pragmatizm”dir. Gerçekten de bireyselden genele yararcı bir mantık sıçraması Hayek’in tüm epistemolojisini baştan sona örüntülemekte ve ilginç bir şekilde “birikimci bir geleneksellik vurgusu” akılcı bir özgürleşme çağrısının büyülü göstergesi olarak resmedilmektedir. Bu niteliğiyle Hayek’in düşüncesi, kaçınılmaz bir şekilde ve öngörülenin tam da aksine, “öngörülebilir olmayanının öngörülebilir bir ontolojisi” olarak temayüz etmektedir.
Keywords : Liberalizm, Hayek, Kendiliğinden Doğan Düzen, Akılcı Pragmatizm, Kurucu Rasyonalizm