DİL HAKLARININ ULUS DEVLETİN ŞEKİLLENME SÜRECİNDEKİ GELİŞİMİYLE YAPAY ZEKANIN DİL HAKLARI ÜZERİNDEKİ OLASI ETKİLERİ

Authors : Gözde Tekmile Bilişli

Pages : 58-70

Doi:10.38004/sobad.1633807

View : 85 | Download : 74

Publication Date : 2025-03-20

Article Type : Research Paper

Abstract :Dil hakları, ulus devletlerin ortaya çıkışıyla birlikte şekillenmiş ve bu yapılar içerisinde genellikle nüfus çoğunluğunu sağlayan diller lehine gelişim göstermiştir. Azınlık dillerinin korunması ve geliştirilmesi, ulus devletlerin milliyetçiliğe dayanan tek tip kimlik anlayışı nedeniyle ihmal edilmiş ya da çeşitli baskı aygıtlarıyla engellenmiştir. Ancak küreselleşmenin getirisi, ulus devletlerin güvenlik ve ekonomik politikalarının bizzat kendisi azınlık dil haklarının gündeme gelmesine neden olarak 19. ve 20. yy’larda dil hakları konusunun uluslararası düzeyde ele alınması sonucunu doğurmuştur. Özellikle 20. yy’da çeşitli uluslararası sözleşmelerle daha fazla gündeme gelen azınlık dil hakları ve çok kültürlülüğün sürdürülmesini sağlayan haklar ulus devlet yapılarında azınlıklar lehine değişikliklere neden olmaya başlamıştır. Ulus devletin çözülme süreci olarak kabul edilen bu değişiklikler 21. yy’da küresel düzeyde yaşanan değişikliklerle beklenenin aksine ulus devlet yapısını yeniden güçlendirecek şekilde gerçekleşmektedir. Bu durumun yanında yapay zeka sistemlerinin de hayatımıza oldukça ani ve büyük bir etki yaratarak girmesiyle birlikte küresel konjonktür bir kez daha değişmiştir. Günümüzde yapay zeka uygulamaları, dil haklarının desteklenmesinde önemli bir araç olarak karşımıza çıkmaktadır. Yapay zeka, azınlık dillerinin korunması ve yaşatılması için çeviri, dil öğrenimi ve dijital arşivleme gibi olanaklar sunarken, aynı zamanda dil homojenleşmesi ve dijital eşitsizlik gibi olumsuz sonuçlar da doğurabilir. Bu çalışmada, dil haklarının tarihsel gelişimi ve yapay zekanın bu haklar üzerindeki potansiyel etkileri incelenecek ve olası olumsuz etkilerin üstesinden gelebilmek için ne gibi hukuki düzenlemeler yapılabileceği anlatılacaktır.
Keywords : Ulus Devlet, Dil Hakkı, Yapay Zeka, Küreselleşme, Teknoloji