Algoritmik Perspektiflerin Keşisim Noktalarında Din ve Hukuk: Dijital Dönüşümde İradenin Değişen Yüzü

Authors : Yıldıray SİPAHİ

Pages : 1015-1035

View : 74 | Download : 66

Publication Date : 2023-08-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Bilim dünyası, büyük bir hızla, teknolojinin etkisiyle sürekli yeni keşifler ortaya çıkarmaktadır. İnsanlar ise bu yenilikleri kavramak amacıyla zihnin üstünde bir zekâ yeteneği aramaktadırlar. Bunun üst düzeyde yardımcısı ise yapay zekâdır. Hayatımızı gittikçe etkisi altına alan yapay zekâ; siyaset, eğitim, iletişim, sağlık, ticaret, hukuk gibi alanlarda insanı aşmış görünen çok yüksek bir düzeyde büyük bir dijital dönüşüm başlatmıştır. Modern yaşamak adına her şeyin benzerinin yapıldığı günümüzde, üzerinde durulması gereken en önemli konulardan biri de hiç şüphesiz insanlığın düzenini ve kendisini değiştirecek olan yapay zekâdır. Yapay zekâ sistemleri insan zihnini, algoritmada yeniden üretmeyi planlamakta ve eş zamanlı veya eş zamansız hızlı karar alma/verme gücünü artık başarabilmiştir. Bu durum beraberinde yapay iradelerle insert ignore into journalissuearticles values(bedensiz humanoid/homo dijitalis); ile gerçek iradelerin insert ignore into journalissuearticles values(ef‘âl-i mükellefin-human behaviours: anlama, ihtiyaç ve hareket etme); aynı çatı altında toplanabileceği gibi çatışabileceğini ortaya çıkarmıştır. Eş zamanlı veya zamansız hızlı karar verme sürecinde çoğulculuk adına iradeleri kendinde toplaması ve aynı zamanda kendisinde çatışma sebebi oluşturmasından dolayı yapay zekânın hukuk zeminde nasıl bir problem meydana getireceği ise henüz belirsizliğini sürdürmektedir. Dini ve pozitif hukukta yapay zekânın, kişilik sorunuyla birlikte, yaptığı ve neden olduğu davranışların sonucunda ortaya çıkan neticelerden hukuk önünde kim veya kimlerin sorumlu tutulacağı bilinememektedir. Günümüzde yapay zekânın hukukî kişiliği -her ne kadar bazı ülkeler belli bir statü vermiş olsa bile- henüz teorik bir soru/n/dan öteye gidememiştir. Lakin teknolojiyle beraber gelecek yıllarda hayatımızın yapay zekâ üzerine kurulacağı düşüncesinden hareketle dijital amel insert ignore into journalissuearticles values(homo dijitalis); bağlamında yapay zekânın hukuk temeli ve çerçevesinin şekil alması çabası içerisindeyiz.
Keywords : Din, İslam Hukuku, Yapay Zeka, Algoritma, Özne İnsan, Dijitalleşme