1722-23’TE SİVAS EYALETİNDE CEBELÜ BEDELİ UYGULAMASI

Authors : Ali AÇIKEL

Pages : 113-140

View : 13 | Download : 10

Publication Date : 2018-12-26

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlılarda timar sistemi çerçevesinde timar sahiplerinin sefere götürmekle yükümlü oldukları tam teçhizatlı askere “cebelü” denilmektedir. Timar sahiplerinin cebelü asker yükümlülüğü kanunnamelerde düzenlenmiştir. Bu kanunnamelerdeki hükümlere göre, tımarlı sipahiler kendi dirliklerinin insert ignore into journalissuearticles values(iptida); üzerindeki her üç bin akçe, zeamet sahipleri ilk beş bin akçeden sonra her beş bin akçe için bir cebelü sefere götürmeleri gerekmekteydi. Cebelü yükümlülüğü olan timar ve zeâmet sahipleri cebelü çıkarmadıklarında, kendilerinden “bedel-i cebelü” adı altında vergi talep edilirdi. Mevcut literatüre göre, XVII ve XVIII. yüzyıllarda savaş tekniklerinin değişmesi, timarlı asker ihtiyacının azalması ve hazinenin paraya olan ihtiyacın artması sebepleriyle cebelü bedeliyesi uygulaması yaygınlaşmıştır. Cebelü bedeliyesi uygulamasının 17-18. yüzyıllarda yaygınlaşıp yaygınlaşmadığını tespit etmek için eyalet düzeyinde yeni çalışmalara ihtiyaç bulunmaktadır. Bu nedenle 1722-23 tarihli Sivas eyaleti Cebelü Bedeliyesi Defteri analitik bir incelemeye tabi tutulmuştur. Evvela defterdeki bilgiler tablolaştırılmış, ardından mevcut literatür yardımı ile tablolardaki veriler değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler sonucunda çocuk, mütekait ve diğer timar ve zeamet sahiplerinin yükümlü oldukları cebelü nefer sayıları; cebelü bedeliyesinden muaf olanlar; nefer başına ödenen cebelü bedeli; cebelü bedellerinin tahsili ve Hazine-i Amire’ye teslim usulleri ve cebelü bedeli gelirlerinin tahsis edildiği hizmetler tespit edilmiştir.
Keywords : Timar, Cebelü Bedeliyesi, Sivas eyaleti, defter, nefer