ORTAOKUL 5. SINIF FEN BİLİMLERİ DERS KİTABINDA: DİLBİLGİSEL EĞRETİLEME OLARAK ADLAŞTIRMA

Authors : Merve KAYA, Zeki APAYDIN

Pages : 1-15

View : 16 | Download : 14

Publication Date : 2019-07-02

Article Type : Other Papers

Abstract :Dizgeci işlevsel dilbilim, metinlerde kullanılan dilbilgisel kalıplar ve sözcüksel ögeler ve bu maddelerin seçimleri ile ilgilidir. Dilbilgisel eğretileme, bilimsel yazının geliştirilmesi ve genişletilmesinde, özellikle de adlaştırılmış ifadeler biçiminde büyük önem taşımaktadır. Bilimsel söylemde, adlaştırmanın kullanılması bilginin yoğunlaşmasına yardımcı olur. Böylece, yazarın uzun açıklamaları tekrar etmekten kurtarılmasının yanı sıra, bu dilsel aygıt bilimsel dili daha küçük, daha işlevsel hale getirir. Türkçede sözdizimsel adlaştırma yapıları -mAK, -mA, –DIK, -insert ignore into journalissuearticles values(y);AcAK, –insert ignore into journalissuearticles values(y);Iş adlaştırma biçimbirimleriyle üretilmektedir. 2017 yılında, Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı yeniden hazırlanmıştır. Program 2017-2018 Eğitim-Öğretim yılında ortaokul düzeyinde 5. sınıfta uygulanmaya başlamıştır. Değişen programla birlikte, 5. Sınıf fen bilimleri ders kitabı da değişmiştir. Türkiye’deki alanyazında, adlaştırma konusuna değinen çalışmalar oldukça azdır. Fen bilimleri ders kitaplarında, adlaştırma konusu yeni çalışılmaya başlanmış bir alandır. Kuramsal çerçevesini Dizgeci İşlevsel Dilbilgisi modelinin oluşturduğu bu çalışmanın temel amacı, yenilenen 5. sınıf fen bilimleri ders kitabında dilbilgisel eğretileme perspektifinden adlaştırma kullanım sayısını, tiplerini ve yoğunluğunu incelemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Ders kitabının her bir ünitesinde, adlaştırılmış kelimelerin toplam kelimelere oranı hesaplanarak, adlaştırma yoğunluğu bulunmuştur. Buna göre –mAK eki 128, -mA eki 710, -DIK eki 419, -insert ignore into journalissuearticles values(y);AcAK eki 77, -insert ignore into journalissuearticles values(y);Iş eki 26 kez kullanılmıştır. Toplam 1360 kelimede adlaştırma biçimbirimleri kullanılmıştır. Adlaştırma yoğunluğu ise % 6,98’dir. 
Keywords : Ortaokul, fen bilimleri, ders kitabı, dilbilgisel eğretileme, adlaştırma