İbn Kemal’in “Risâle Fî Duhûli Veledi’l-Bint Fi’l-Mevkûf Ala Evlâdi’l-Evlâd” Adlı Risalesi Bağlamında Osmanlı Zürrî (Evlatlık-Evladiye) Vakıf Uygulamasında “Evlâd’ül-Evlâd” Meselesi

Authors : Ahmet İNANIR

Pages : 44-62

View : 13 | Download : 12

Publication Date : 2012-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti’nin resmi olarak tatbik ettiği İslâm hukuku, Hanefi hukukçularının görüşlerinden oluşmuştur. Osmanlı hukukçuları da kendilerinden önceki dönemlerde meydana getirilmiş zengin bir hukuk külliyâtı devralmışlardır. Fakat bu külliyât içinde bir mesele hakkında birbirinden farklı veya birbirine zıt görüşler bulunmaktadır. Osmanlı hukukçuları karşılaştıkları hukukî sorunların çözümünü bu görüşler içinden farklı tercihlerde bulunmak suretiyle çözümlemekteydiler. Yavuz Sultan Selim, memlekette hukuki birlik ve emniyeti sağlama adına o dönemde önemli bir mesele haline gelen “evlâdü’l-evlâd” yani “çocukların çocuklarına” şeklinde yapılan zürrî vakıflardan kimlerin yararlanabileceği meselesini ve Hanefi âlimlerinin mertebelerini ortaya koymasını dönemin ileri gelen hukukçusu İbn Kemal’den talep etmiştir. O da bunun üzerine çalışma konusu risaleyi kaleme almıştır. İbn Kemal, bir zürrî vakıf te’sis edilirken vakfedenin iradesini beyan şekline göre değişen hukuki hükümleri mezhep hukukçularının görüşlerini doğrultusunda derinlemesine tahkik etmiştir. Neticede “evlâdü’l-evlâd” ifadesi kullanılarak kurulan vakıflardan kızdan torunların da yararlanması görüşünü tercih ettiği tespit edilmiştir
Keywords : İbn Kemal, Yavuz Sultan Selim, Hanefi mezhebi, Zürrî vakıf, Kızdan torun