HANEFÎ MEZHEBİNİ DİĞER MEZHEPLERE TERCİH BAĞLAMINDA İMAM BUHÂRÎ’YE YÖNELİK TENKİTLER VE CEVAPLAR EKMELEDDİN EL-BÂBERTÎ VE İBN EBİ’L-İZ EL-HANEFÎ ÖRNEĞİ

Authors : Ahmet İNANIR

Pages : 91-101

View : 15 | Download : 11

Publication Date : 2020-06-24

Article Type : Research Paper

Abstract :İslâm hukuk tarihinde fıkhî mezhepler; birey ve toplum yaşayışları ile devlet uygulamalarını değer merkezli bir sistem içinde yapmalarına imkân veren kurumlardır. Bir devlet içinde farklı fıkhî mezheplerin bulunması ve bunların devlet kurumundaki yeri ve etkinliği beraberinde mukayese, tercih ve üstünlük tartışmalarına zemin hazırlamaktadır. Bu münazara ve münakaşalar ilim meclislerinde sözlü olarak yapılmakla kalmamış çeşitli risale ve kitaplara konu olmuş zaman içinde “el-hilâf” adında bir fıkhî literatür gelişmiştir. VIII. insert ignore into journalissuearticles values(XIV); asırda Memluklar, doğudaki Müslümanların Moğol, En¬dülüs`ün ise Haçlı istilâsına uğradığı asırlarda pek çok âlimin sığındığı bir yer olmuştur. Haliyle bu dönemde Mısır’da mezhep üstünlüğünü veya Kitap ve Sünnet gibi delillere en uygun hükmün ve mezhebin tespitine yönelik bazı eser ve risaleler yazılmıştır. Bâbertî’nin yaşadığı dönem Memlûk devletinde Ebû Hanife’nin insert ignore into journalissuearticles values(ö. 150/767); güya Buhârî’nin insert ignore into journalissuearticles values(ö. 256/870); sahih olarak nitelediği hadisleri bilmediği, bu yüzden de Hanefi mezhebinin bazı görüşlerinin Hz. Peygamber’in hadislerine muhalefet ettiği gibi itham edici bazı iddialar ortaya atılmıştır. O da Ebû Hanife hakkında mensuplarını bilgilendirmek, zayıf olduğu iddia edilen yönlerinin aslında güçlü olduğunu göstermek amacıyla bir risale yazmıştır. Tabii bu eserde İmam Buhârî’yle ilgili bazı tespitlerde de bulunmuştur. Ona göre Buhârî, Buhara’da yaşamış ve elde ettiği hadisleri de oradan almıştır. Ayrıca ailesinin bütün bireyleri Hanefi’dir. Bu durum onun bir araya getirdiği hadislerin Hanefilerde mevcut olduğunun açık bir delilidir. Diğer taraftan o, Buhârî’yi “Kıssacı” Muhammed b. İsmail olarak nitelendirmiştir. İbn Ebi’l-İz el-Hanefi ise onun Buhârî’yle ilgili bu iddialarına da cevap veren bir reddiye yazmıştır. Bu çalışmada söz konusu görüşler, Buhârî’yi merkeze alarak değerlendirilmeye çalışılacaktır.
Keywords : İslam Hukuku