TÜRK HALK KÜLTÜRÜNDE KİBRİTİN YERİ

Authors : Yılmaz Irmak, Özlem Ünalan

Pages : 21-30

Doi:10.48145/gopsbad.1439884

View : 123 | Download : 123

Publication Date : 2024-06-29

Article Type : Review Paper

Abstract :İnsanoğlunun ısınma ve pişirme ihtiyacını giderme çabasının sonucu olarak üretilen kibrit, zamanla ihtiyacın ötesine geçerek kültürel bir nesne hâline gelmiştir. Halk hekimliği uygulamalarında itdirseği, siğil, göbek düşmesi, bel açıklığı, kulak ağrısı, akrep ve yılan sokması vb. rahatsızlıkları tedavi etmek için kibritten ve kibritin ucundaki kimyasal maddeden yararlanılmıştır. Modern oyuncakların gelişmediği yıllarda kibrit çubukları ve kutuları birer oyun aracı olarak kullanılmış ve geleneksel çocuk oyunlarının bir parçası hâline gelmiştir. Kibrit ile ilgili deyimler Türkçenin anlam dünyasına katkı sağlamıştır. Kibrit kutuları somut ve somut olmayan kültürel unsurların tanıtılmasında ve aktarılmasında önemli araç görevi görmüştür. Çeşitli işlevleriyle bir dönem Türk halkı arasında popüler bir özellik gösteren kibrit kutuları zaman zaman insanların birbirlerine verdikleri hediye çeşitlerinden biri de olmuştur. Kibrit kutularını süslemek ve korumak için örgüden ve çeşitli materyallerden kılıflar geliştirilmiştir. Ateşlemek ve yakmak için kullanılan ve zamanla kendine özgü bir sanayi kolu hâline gelen kibrit, gerek çubukları gerek kutusu gerekse çubukların ucundaki kimyasallar ile halk kültürünün birçok sahasına hizmet etmiştir. Modern ateşleyicilerin ve gazlı çakmakların ortaya çıkmasıyla kibritin kullanımı her geçen gün azalmış ve zamanla kibrit kutuları birer koleksiyon parçası olmuştur.
Keywords : Kibrit, halk kültürü, halk hekimliği, ateş kültü, kültürel miras