ERZURUMLU İBRAHİM HAKKI’NIN MARİFETNAME’SİNDE ANASIRI-I ERBAA (DÖRT UNSUR) GÖRÜŞÜ

Authors : İbrahim Ethem Karataş

Pages : 104-122

View : 20 | Download : 11

Publication Date : 2014-12-01

Article Type : Research Paper

Abstract :İslam felsefesinde anasır-ı erbaa olarak bilinen unsurlar teorisi, antik Yunan’da ortaya çıkmış, sonra da Süryaniler aracılığıyla İslam dünyasına aktarılmıştır. Bu miras fikirler, müslüman filozofların hemen hemen tamamının felsefi sisteminde yer almıştır. XVIII. yüzyıl Osmanlı alimlerinden Erzurumlu İbrahim Hakkı da, ansiklopedik nitelikteki Marifetname adlı eserinde, kainatın var oluş konusunu işlerken anasır-ı erbaa görüşüne yer vermektedir. İbrahim Hakkı, kainatın ortaya çıkışı konusunda meşşai filozofların, özellikle de İbn Sina’nın felsefi modelini takip eder. Ona göre sudûr neticesinde ortaya çıkan kainat, ay altı ve ay üstü alemi olarak ikiye ayrılır. On akıl ve felekler, ay üstü alemine ait ulvi insert ignore into journalissuearticles values(semavi); varlıklar iken ateş, hava, su ve topraktan oluşan dört unsur, ay altı alemine ait süfli insert ignore into journalissuearticles values(aşağı); cisimlerdendir. Dört unsur, dünyadaki varlıkların yapıtaşlarıdır. Bu unsurlardan ay üstü alemdeki varlıkların etkisiyle sırayla madenler, bitkiler, hayvanlar ve insanlar ortaya çıkmıştır.
Keywords : Sudûr, Hava, Su, Toprak, Ateş, Tekamül