Kutadgu Bilig`de Bilgi ile İlgili Kavramsal Metaforlar

Authors : Resul ÖZAVŞAR

Pages : 409-427

Doi:10.29110/soylemdergi.944160

View : 15 | Download : 10

Publication Date : 2021-08-28

Article Type : Research Paper

Abstract :Eserin Kutadgu Bilig olarak adlandırılması yazıldığı dönemde bilgiye verilen değeri göstermektedir ve eserde ideal birey, toplum ve devletin şekillendirilmesi açısından bilgi önemli bir kavram olarak karşımıza çıkar. Dönemin devlet yönetimine dolayısıyla toplumun hayatına yön veren bireylerin kavram dünyasında bilgi kavramının nasıl anlaşıldığının incelenmesi ve ortaya konulması dilimiz ve kültürümüz açısından önem arz etmektedir. Bu öneme binaen bilgi kavramıyla diğer kavramlar arasındaki ilişkinin ve bilgi kavram alanın boyutlarının belirlenmesi gerekir. İşte kavramlar arasındaki ilişkinin belirlenmesinde metaforlar ele alınabilecek önemli konulardan biridir. Metafor sadece bir dil meselesi değil aynı zamanda zihnimiz, kavram sistematiğimiz, kültürle yakından ilişkilidir. Bu nedenle tam olarak bilgi kavramının Kutadgu Bilig’de nasıl anlamlandırıldığı bilginin girdiği metaforik eşleştirmeler ile ortaya konur. Tespit edilen metaforlara göre bilgi; meşale, ışık, danışman, rehber, göz, mühür, kalkan, silah, köstek, mal, inci, altın, deniz, nehir, giyecek, yiyecek, su, ilaç, koku, ateş, kardeş, süzek, süs, ruh olarak karşımıza çıkar. Bilginin kendilerine göre yapılandırıldığı bu kavramlar insan zihninde bir boyut bakımından daha net ve tecrübeyle sabittir. Sahip olunan bilgi ve tecrübe bilgi kavramının bir boyutunu ön plana çıkararak belirlemektedir. Böylece dönemin insanı bilgi kavramını yeniden değerlendirerek onu daha anlamlı hâle getirmektedir. Kutadgu Bilig’de bilginin yol gösterici, koruyucu, kötülüklerden engelleyici, besleyici, tedavi edici, olgunlaştırıcı, gizlenememe, ayırt edici, canlandırıcı, dönüştürücü gibi boyutları metaforik ilişkiye girdiği kavramlar sayesinde belirlenmiştir. Bu çalışmada Kutadgu Bilig’de kavramsal metafor teorisine göre bilginin kavramlaştırılması, diğer kavramlarla girdiği metaforik ilişkiler ve bu ilişkilerde öne çıkan boyutlar ele alınacaktır.
Keywords : Kutadgu Bilig, bilgi kavramı, kavramsal metaforlar, metaforik ilişkiler, metaforlar