Halit Ziya Uşaklıgil’in “Küçük Fıkralar” Eserinde Melankoli ve Marazilik

Authors : Emir Ali Şahin

Pages : 89-111

Doi:10.29110/soylemdergi.1383811

View : 78 | Download : 119

Publication Date : 2024-04-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Halit Ziya Uşaklıgil, Servet-i Fünûn edebiyatının nasirleri içinde adı en başta gelen edibidir. Arapça ve Farsça gibi Şark dillerini; Fransızca gibi Batı dillerini iyi derecede bilen Halit Ziya, edebî çalışmalarına Fransızcadan yaptığı tercümelerle başlar. Yazarın edebiyat ve edebiyat nazariyesi hakkında yazdığı telif ve tercüme makaleler hem nitelik hem nicelik olarak şayan-ı dikkattir. Ayrıca yazarın monografi, biyografi, nazariye, tenkit tarzında yaptığı tercümeler, ona Batı edebiyatını asıl kaynaklarında öğrenme ve bilhassa bunları vücuda getirdiği müstakil eserlerinde numuneleştirme imkânı vermiştir. Roman, uzun ve kısa hikâye, mensur şiir, anı, deneme, sohbet, makale, seyahat ve ilmî kitaplar gibi birçok türde edebî ve ilmî eser kaleme alan ve çok yönlü bir sanatçı olan Uşaklıgil, Batılı tarzda ilk Türk romancısı olarak kabul görmüş, sekizi tamamlanmış ve biri yarım kalmış (Bir İzdivacın Tarih-i Muaşakası) ile dokuz roman kaleme almıştır. Uzun ve kısa yirmiden fazla hikâye kitabındaki hikâyelerden müteşekkil toplam 163 hikâye kaleme alan Uşaklıgil’in nicelik bakımından en fazla eser verdiği edebî tür hikâyedir. Romanlarında iç mekân ve yüksek zümre hayatına yer veren Halit Ziya, hikâyelerinde muhtelif muhitler, gözlem, yaşanmış olay ve reel kişilere yer verir. Hikâyelerindeki ulaştığı çok yönlü zenginlik, Uşaklıgil’e iyi tanıdığı Batılı hikâyecilerin eserlerinin başarılı örneklerini Türk edebiyatında gösterme fırsatı verir. Onun hikâyelerine sosyal muhitle beraber giren en dikkat çekici cihetse zamanın yaşanmışlığıyla beraber her hâli dram yüklü Türk halkının hayatıdır. Bitmeyen savaşlar ve siyasi istikrarsızlığın getirdiği her türlü menfî şartların pençesinde kıvranan toplumun aynada görünürlüğünü güçlü müşahede kabiliyetiyle eserlerinde yansıtan yazarın kişileri, hayatın bir tezahürü mahiyetindedir; bedbin, biçare, melankolik ve marazî… Bu çalışmada, çalışmanın sınırlılıkları dikkate alınarak Uşaklıgil’in Küçük Fıkralar adlı 3 cilt ve 13 hikâye örneğinden hareketle kişilerin melankolik ve marazî yönleri tipoloji usulünce incelenmeye çalışılacaktır.
Keywords : Halit Ziya Uşaklıgil, hikâye, tip, melankolik, marazî