Metinlerarası İlişkiler Bağlamında Bir Yenidenyazma Örneği: Rapunzel Masalı

Authors : Özlem Bay Gülveren

Pages : 224-238

Doi:10.29110/soylemdergi.1557036

View : 131 | Download : 136

Publication Date : 2024-10-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Kolektif hayal gücünün yansımaları olarak da nitelendirilebilecek olan masallar, toplumların önce söz sonra ise yazı ile nesilden nesile aktardıkları kültürel mirasları arasında yer alır. Önce sözlü kültürden yazıya aktarılarak yeniden yaratılan masallar, günümüzde ise metinlerarasılık bağlamından bir yenidenyazma eylemi ile ikinci bir dönüşüm geçirmektedirler. Metinlerarası yaklaşıma göre, her metin bir yenidenyazmadır. Kullanılan yöntem (açık ya da örtük) hangisi olursa olsun, yeni metin eski metinlerden mutlaka izler taşımaktadır. Söz konusu yenidenyazma, sınırlı bir alıntılama, örtük bir gönderme veya açık bir öykünme olabileceği gibi, bir eserin tamamını dönüştürerek yeniden üretme şeklinde de gerçekleşebilir. Bir metinlerarasılık örneği olarak Gamze Arslan tarafından yenidenyazılan Rapunzel masalının incelendiği bu çalışmada, söz konusu metnin bir yenidenyazma olması sebebiyle metinlerarasılığın temel yöntemi olan karşılaştırma yöntemine başvurulmuştur. Yenidenyazma eyleminin bir dönüşümü de ifade ettiği gerçeğinden yola çıkarak, kaynak masal ile yenidenyazılan masal hem yapı hem de anlam (söylem) boyutunda karşılaştırılmaya çalışılmıştır. İlk aşama için Roland Bathes’ın “Anlatıların Yapısal Çözümlemesine Giriş” te öne sürdüğü model temel alınmış ve kaynak masal ile yenidenyazılan masal, işlev ve eylemler düzeyinde karşılaştırılmıştır. İkinci aşamada ise, yine Roland Bathes’ın göstergebilimsel çözümleme modeli temel alınarak, kaynak masal ile yenidenyazılan masal, içerdikleri ortak göstergeler üzerinden karşılaştırılmıştır. Yapılan incelemeler sonucunda, yenidenyazılan masalın, yapısal olarak da bir dönüşüme neden olduğu ortaya konmuştur. Anlam düzeyinde yapılan karşılaştırmada tüm ortak göstergelere rağmen, onlara yüklenen farklı ve yeni anlamlar nedeniyle, yenidenyazılan masalda bireysel tutum ve davranışlardan çok toplumsal tutum ve davranışların ön planda olduğu görülmüştür. Bu yönleriyle, yenidenyazılan Rapunzel masalı, Grimm Kardeşler’in masalından hem yapısal hem de anlamsal boyutta önemli farklılıklar içermektedir.
Keywords : metinlerarasılık, yenidenyazma, dönüşüm, masal, Rapunzel