Eric Hobsbawm’ın “Sosyal Eşkıya” Kalıbına Göre Bir Halk Kahramanı: Urfalı Nezif’in Biyografisinin Yapısal Çözümlemesi

Authors : Ömer Kırmızı

Pages : 911-923

Doi:10.29110/soylemdergi.1492609

View : 44 | Download : 48

Publication Date : 2024-08-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Silah başta olmak üzere çeşitli yöntemlerle zor kullanarak can ve mal emniyetini ortadan kaldıran eşkıyalık, kamu otoritesinin sarsıldığı dönemlerde görülen bir fenomendir. Bu itibarla tarihin farklı dönemlerinde farklı coğrafyalarda merkezi otoritenin güçsüz düştüğü bunalımlı zamanlarda eşkıyalık hareketlerinin ortaya çıkıp yaygınlaştığı bilinmektedir. Sosyal eşkıyalar ise halkın adi suçlulardan ayırıp suçlarından/günahlarından arındırarak farklı bir kategoride ele aldığı ve icra ettikleri misyonla halk kahramanı statüsüne yükselttikleri figürlerdir. Bu çalışmada İngiliz tarihçi ve yazar Eric Hobsbawm tarafından ortaya atılıp sistematik bir şema ile ortaya konulan sosyal eşkıya kalıbı mahallî bir halk kahramanı olarak görülen Urfalı Nezif’in biyografisine uyarlanmıştır. Sosyal eşkıyalığın ortaya çıkış zeminine uygun bir bağlam ve dönemde yaşayan Urfalı Nezif’in hayatı incelendiğinde Hobsbawm’ın ortaya koyduğu modelle uyuştuğu tespit edilmiştir. Hobsbawm’ın sosyal eşkıyalar için kullandığı “kitapların resmi tarihinden bağımsız olarak hatırlanan bir tarihe ait” ifadesi Nezif’in bu çalışmaya konu edilmesinin temel gerekçesidir. Sözlü kaynaklardan derlenen halk anlatıları yoluyla toplumsal bellekte yaşamaya devam eden Urfalı Nezif; ortaya koyduğu spesifik adalet ölçüsü, gerçekleştirdiği eylemler ve toplumun adalete olan özlemini dindiren sembol olarak bir sosyal eşkıyadır. Çalışmada Urfalı Nezif’in hayatının sosyal eşkıyalığın alt başlıkları bağlamında incelenip değerlendirilmesi yapılmıştır.
Keywords : Hobsbawm, sosyal eşkıya haydut, halk kahramanı, Urfalı Nezif Nazif, analiz