Kanonun Dışına Çıkamamak: Kanonik İsimlerden İkonik Yaklaşımlar (Cüce ve Muinar Örnekleri)

Authors : Derya Güllük

Pages : 1205-1222

Doi:10.29110/soylemdergi.1555955

View : 101 | Download : 85

Publication Date : 2024-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Modernleşme paradigmamızla birlikte siyasi ve sosyal yaşama yönelik müdahaleler sanat alanına da sirayet etmiş ve bir edebiyat kanonunun oluşmasına zemin hazırlamıştır. İdeolojik tutumun ön plana çıktığı bu kanonlarda ziyadesiyle topluma yönelik inşaların edebî eser ve yazarlar aracılığıyla kurgulandığı görülür. Bilhassa uluslaşma sürecinde makbul birer vatandaşa dönüştürülen kadın ve erkek kimlikleri edebî temsilleriyle ön plana çıkar. Bu temsillerde Cumhuriyet ideolojisinin çizdiği çağdaş Türk kadını imajının işlerlik kazandığına ve bu kadın imajı üzerinden bir kanon yaratma çabasının modern Türk romanında önemli bir yer edindiğine tanık olunur. İdeolojik bir angajmanla sunulan bu çağdaş Türk kadını imajı, kadının toplumsallaşması ve modern bir kimlik kazanması adına Tanzimat’la başlayan ve Cumhuriyet’in ilânıyla hız kesmeden devam eden kanonik bir tutum geliştirmiştir. Modernleşmeyi temsil etmesi öngörülen kadın kimliğinin koşul ve sınırlarını çizmek. Bu minvalde feminist söylemin Türkiye’de ön plana çıktığı 1970’li yıllardan itibaren kadın noktasında belli hassasiyetle metinlerini ele alan, ideolojinin belirlediği kanonik kadın imgesine dair eleştiri getiren kadın yazarların metinlerinde “öteki” olarak kurgulanmaktan kaçamayan örtülü kadın kimliğine dair temsiller dikkatlerden kaçmamaktadır. Bu doğrultuda, feminist yazında önemli bir yer edinen Leyla Erbil ve Latife Tekin’in kanonikleşen iki metni üzerinden dikkatlere sunacağımız örtülü kadının ötekileştirilmesi ve bu kanonik tutumun adeta ikonikleştiği kadın kahramanlarıyla Cüce ve Muinar eleştirel bir gözle okunacaktır. Kurgusal ve sembolik bir anlam dünyası içerisine yerleştirilerek kanonun dışına itilen örtülü kadın kimliği üzerinden ikonik/imgesel diyebileceğimiz bir bakışın tezahür ettiği bu çalışmalar kanonik bakışın ötesine geçemediği gibi eleştirilen eril dilden de kurtulamamıştır.
Keywords : Edebiyat kanonu, çağdaş Türk Kadını, örtülü kadın, Cüce, Muinar