OSMANLI SÜSLEME SANATLARINDA GİRLAND

Authors : Semiha ALTIER

Pages : 377-406

Doi:10.30692/sisad.918628

View : 20 | Download : 15

Publication Date : 2021-07-24

Article Type : Research Paper

Abstract :Girland, takılı olduğu iki veya daha fazla nokta arasına çiçek, yaprak ve meyvelerle düzenlenerek asılan; aşağıya doğru sarkarak yarım çelenk görünümü veren bir bezeme öğesidir. Çeşitli dolgu ve askı nesneleriyle birlikte tasarlanan girland Antik Yunan ve Roma sanatında ölü kültüyle ilişkili olarak lahit ve sunaklarda yanısıra çeşitli yapıların cephelerinde de karşımıza çıkar. Bu motif ritmi ve estetiğiyle bulunduğu yüzeye hareketlilik katmıştır. Türk süsleme sanatlarında, girlandın hazırlanmasında da kullanılan çiçek ve yapraklardan oluşan buket/demetler, meyve, fiyonk, kurdela ve püsküller çeşitli tasarımla görülür. Ayrıca Anadolu coğrafyası Antik Yunan, Roma ve Bizans dönemlerinden kalan girland bezemeli birçok eseri barındırarak Osmanlıları bu motifle tanıştırmıştır. Ancak bu nesnelerin girland şekline getirilip Türk sanatında kullanılması Osmanlıların Batılılaşma dönemi sürecinde 18. yüzyıl sonlarında olmuştur. 19. yüzyıldan itibaren ise en yetkin tasarımlarını vermiştir. Daha çok mimari süslemede taş/mermer kabartma ve kalem işi olarak görülen girlandın bir başkent motifi olduğu ilk ve en yetkin örneklerinin İstanbul’da bulunmasından anlaşılır. Taşra uygulamaları ise çoğunlukla gayrimüslüm vatandaşlara ait veya yabancı sanatçıların çalıştıkları yapılarda karşımıza çıkar. Osmanlı sanatçılarının ise girlandı dönemin sanatsal üsluplarını yansıtacak şekilde, kendi anlayış ve estetiklerine uygun hale getirerek, farklı tasarımlarla çeşitlendirdikleri görülür. Türk kültüründe çeşitli çiçek ve meyvelerin ikonografisinin girlanda da yansıdığı, bazı örneklerde bolluk-bereket ve cennet ile ilişkilendirilerek kullanıldığı görülür.
Keywords : Girland, Osmanlı Süsleme Sanatı, Batılılaşma Dönemi, İkonografi, Motif