BAŞKOMUTAN MUSTAFA KEMAL PAŞA’YA BİR MUHALEFET MEKANİZMASI: HARP ENCÜMENİ FEVKÂLADESİ

Authors : Feyyaz KARINCALI

Pages : 663-671

Doi:10.30692/sisad.1194706

View : 15 | Download : 7

Publication Date : 2022-11-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Sakarya Meydan Muharebesi öncesinde Mustafa Kemal Paşa`ya verilen, Cumhuriyet’in ilanına kadar devam eden Başkomutanlık yetkilerinin sınırlandırılmasına yönelik en ciddi teşebbüs, 12 Aralık 1921 tarihinde Meclise sunulan Harp Komitesi kurulmasına dair öneridir. Daha sonra bu öneri Harp Encümeni Fevkâladesine evrilmiştir. Harp Encümeni Fevkalâdesi ile güdülen gaye Başkomutana verilen yetkileri sınırlandırmak, Meclisin daha fazla yönetime dâhil olmasını sağlamaktır. 27 Ekim 1921 tarihinde kapalı oturumda Lâzistan Mebusu Osman Bey önderliğinde “Ordunun İlbas ve İaşesine” dair verilen gensoru önergesi ise Harp Encümeni Fevkâladesine gidilen sürecin başlangıç noktası olmuştur. Bu önerge ile ordunun geri hizmetlerinin yapılamadığına yönelik eleştiriler gündeme getirilmiştir. Üstü kapalı şekilde Başkomutanın görevini iyi yapamadığı öne sürülmüştür. Meclisteki muhalifler tarafından 27 Ekim tarihinde verilen gensoru önergesini 8 Aralık 1921 tarihindeki “Ordu Levazımatı, Vaziyeti Harbiye ve Askeriye” hakkındaki önerge izlemiştir. Gensorular ile muhalifler Başkomutanın yetkilerini sorgulamışlar ve Harp Encümeni Fevkâladesi oluşturarak yönetimde söz sahibi olmak istemişlerdir. Makalede, verilen gensoru önergeleriyle Harp Encümenine giden süreç ve bu encümen vasıtası ile Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’nın yetkilerini sınırlandırma teşebbüsü irdelenecektir.
Keywords : Başkomutanlık, Başkumandanlık Kanunu, Harp Encümeni, İkinci Grup, Mustafa Kemal Paşa, TBMM