DİVAN-I HÜMAYUN’A ŞİKAYET İLETME YÖNTEMLERİ ve MEVSİM ŞARTLARININ TAŞRADAN GELEN ŞİKAYETLERE ETKİSİ

Authors : Buket Çelik

Pages : 65-79

Doi:10.30692/sisad.1418854

View : 190 | Download : 157

Publication Date : 2024-03-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı’da şer‘i hukuk haricindeki bütün siyasal ve hukuksal güç padişahta toplanmıştı. Devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı, aynı zamanda da çeşitli anlaşmazlıkların çözüme kavuşturulduğu bir kurum olan Divan-ı Hümayun, devletin en üst düzey karar alma merciiydi. Divana padişah adına veziriazam başkanlık ederdi. Ancak asıl başkan padişahtı. Bu nedenle Divan-ı Hümayun zulme uğrayanların ve adalet arayanların güvendikleri bir müesseseydi. Çalışmada Kasım 1752-Haziran 1755 tarihleri arasında Sivas eyaletinden divana yapılmış şikâyetler incelenmiştir. Çalışmanın ana kaynağı 5 Numaralı Sivas Ahkâm-ı Şikâyet Defteri’dir. Defterde Sivas eyaletinde yaşayan halkın divana sundukları şikâyetlere ait 1041 adet hüküm kayıtlıdır. Çalışmada öncelikle şikâyetlerin hangi yöntemlerle divana sunulduğu araştırılmış ve üç yöntem tespit edilmiştir. Bunlar bizzat divana giderek divanda sözlü olarak şikâyetini anlatma, divana arzuhal sunma ve kadı veya naip aracılığıyla divana mektup gönderme seçenekleridir. Üç seçenek içerisinde en fazla tercih edilen divana bizzat giderek şikâyetini sözlü olarak sunmaktır. Çalışmada araştırılan bir diğer konu şikâyetlerin hangi aylarda yapıldığıdır. Hava şartlarının ve mevsim koşullarının divana yapılacak başvurular üzerindeki etkisini ortaya çıkarmayı amaçlayan bu sorgulama neticesinde, şikâyet oranlarının mevsim şartlarından etkilenmediği sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords : Osmanlı, Hukuk, Divan ı Hümayun, Şikayet, Sivas Eyaleti