Hava Kirlilik Düzeylerindeki Anomali Tespitinde Benford Kanunu ve Genelleştirilmiş Uç Değer Dağılım: Ankara İli Örneği

Authors : Hatice Nur Karakavak, Gamze Özel Kadılar

Pages : 176-188

Doi:10.19113/sdufenbed.1522661

View : 28 | Download : 30

Publication Date : 2025-04-25

Article Type : Research Paper

Abstract :Özet: Nüfus ve yüzölçümü bakımından Ankara\\\'nın en büyük ilçelerinden biri olan Çankaya’da coğrafi yapısı, sanayi tesisleri, yoğun trafik ve ısınma amaçlı fosil yakıt kullanımı nedenleriyle sıklıkla hava kirliliği problemi ile karşılaşılmaktadır. Bu çalışmada, hava kirliliğinin insan sağlığına olan olusuz etkileri dikkate alınarak, Ankara ili Çankaya ilçesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı ölçümlerinden yararlanılarak 1 Ocak 2022 ile 1 Ocak 2024 tarihleri arasındaki günlük partiküler madde (PM10) değerlerindeki anomali tespiti gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla, bloktaki değerlerin en büyüğü (Block Maxima) ve Benford Kanunu’ndan faydalanılmıştır. Öncelikle verideki anomali tespiti Benford Kanunu ile değerlendirilmiştir. Daha sonra PM10 değerlerinin uygun olduğu uç değer dağılım uyum iyiliği testleri ile belirlenmiştir. Elde edilen bulgular, hava kirliliği yönetimi ve halk sağlığını koruma adına önemli ipuçları sunmaktadır.
Keywords : Benford Kanunu, Genelleştirilmiş Uç Değer Dağılım, Hava Kirliliği