Osmanlı Devleti’nde Başarısız Bir Eski Eser Kaçakçılığı Teşebbüsü: Edgar James Banks ve Bismaya Kazısı

Authors : Ali SÖNMEZ

Pages : 39-50

View : 13 | Download : 11

Publication Date : 2012-04-01

Article Type : Research Paper

Abstract :Osmanlı Devleti, eski ön Asya uygarlıklarını da içine alan geniş bir coğrafyaya egemendi. 19. Yüzyıldan itibaren batılı devletler, bu uygarlıklardan geriye kalan anıtları, objeleri ya izin alarak ya da izinsiz yağmalamışlardır. Amerika bu yarışa çok sonraları, 19. Yüzyılın son çeyreğinden itibaren dahil olmuştur. Osmanlı topraklarında arkeolojik araştırma yapmak isteyen Amerikalılardan birisi de Edgar James Banks’tir. Mezopotamya’da kazı yapmak için 1898 yılında Osmanlı Devletine başvuran Banks, kazı iznini hemen alamamış ve Osmanlı otoriteleri onun bu bölgede çalışmasına soğuk bakmışlardır. Fakat 1903 yılında Beyrut’da konsolos yardımcısının vurulduğuna dair asılsız haberler ve sonrasında iki devlet arasında yaşanan siyasi krizi ABD’nin Osmanlı devletine karşı baskı aracı olarak kullanması, Banks’in kazı izni almasını sağlamıştır. 1903 yılında şimdi Irak sınırları içinde olan Bismaya’da kazılara başlayan Banks, çalışmaları esnasında değerli arkeolojik objeleri, bölgedeki aşiret mensuplarının da yardımlarıyla ülke dışına kaçırmaya kalkmış, ancak Osmanlı yönetiminin yerinde müdahalesiyle bunda başarılı olamamıştır
Keywords : Eski Eser Kaçakçılığı, Edgar James Banks, Osmanlı İmparatorluğu, Bismaya