İzmir-Aydın Demiryolu Hattı’nın Dinar’dan Sonraki Uzantıları (Proje, İmtiyaz ve Yapım Aşaması)

Authors : Behset KARACA

Pages : 25-49

View : 23 | Download : 13

Publication Date : 2021-08-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Demiryolunun bir ulaşım aracı olarak ilk defa hizmete girmesi 1830 yılında İngiltere’de olmuştur. Buradaki gelişmeler kısa sürede diğer Avrupa ülkelerine yayılmıştır. Bu bağlamda Osmanlı Devleti’nde de demiryolu yapımı gündeme gelmiştir. Osmanlı padişahları ve devlet adamları bu tür proje ve demiryolu yapımına çok büyük ilgi göstermişlerdir. Osmanlı Devleti’nin Anadolu toprakları üzerinde yapılan ilk demiryolu, imtiyazı 1856 yılında verilen İzmir–Aydın demiryolu hattıdır. Ancak bu hat 1866 yılında tamamlanmıştır. 1866 yılında İzmir-Aydın hattının açılmasından sonra Aydın Demiryolu Şirketi, 1879 ve 1888 yıllarında iki imtiyaz daha elde ederek demiryolunu Ege Bölgesi’nin içlerine kadar uzatma hakkına sahip olmuştur. Buradaki yollar ilk etapta coğrafi şartlar ile eskiden beri kullanılan kervan ve ticaret güzergâhları göz önünde bulundurularak İzmir-Aydın-Denizli-Dinar ekseninde düşünülmüştür. Değişik tarihlerde Aydın’dan sonraki hat ve şubeleri yapılarak Dinar’a kadar gelinmiştir. Bu hattın daha iyi işleyebilmesi ve faydalı olması için Dinar’dan sonra Afyon, Uşak, Konya, Isparta, Burdur, Antalya gibi Anadolu’nun diğer bazı şehirleriyle bağlantısının kurulması ve buralara uzatılması gerekmektedir. Bu doğrultuda, İzmir-Aydın Demiryolu Kumpanyası ile 1888 tarihinde demiryollarının genişletilmesi, uzatılması ve şubeleri hakkında bir mukavelename yapılmıştır. Bu mukavelenamede yapılması gerekenler ve şartlar belirtilmiştir. İzmir-Aydın demiryolu hattının Dinar’dan sonra, Çapalı, Çöl Ovası, Çay, Akşehir, Ilgın ve buradan Konya’ya ulaşması, ayrıca Çapalı yakınından ayrılarak Baladız-Isparta ve yine Baladız’dan Burdur’a varması, başka bir hat ile Çay’dan Afyonkarahisar’a, diğer bir hat ile de Çivril, Burgaz insert ignore into journalissuearticles values(Gürpınar);, Kırka ve Uşak’a gitmesi planlanmaktadır. İlave olarak bu hatlardan ayrılacak şubelerin de 12 yıl zarfında kumpanyaya ihale edilmesi istenmektedir. Yine 1 Eylül 1890 tarihi ile Aydın Demiryolu Kumpanyası vekili Mösyö Jun Valesyo tarafından takdim olunan ariza ile bu yolun yapımı için bilgi verilmektedir. İşte biz bu demiryolunun Dinar’dan sonraki uzantıları ve şubelerinin yapımı için ne gibi hazırlıkların ve anlaşmanın yapıldığını arşiv belgeleri ve diğer kaynaklardan ortaya çıkarmaya çalışacağız. Arşiv belgelerinden mil başına ücreti, kumpanyanın ne kadar süre bu yolu işleteceği, hatların nereden geçeceği, uzunluğunun ne kadar olduğu, kilometre başına ne kadar İngiliz lirası takdir ve tayin olunacağı gibi hususları belirteceğiz. Ayrıca bölgedeki demiryollarının yapılmasıyla sağlanacak faydaları ortaya koyacağız
Keywords : İzmir Aydın demiryolu, Isparta, Burdur, Afyon, Dinar, Antalya, Eğirdir, demiryolu