Jean François Lyotard’ın Düşünceleri Bağlamında Postmodern Bilgi Sorunu

Authors : Sevgi ÖZCAN

Pages : 167-182

View : 22 | Download : 10

Publication Date : 2022-05-02

Article Type : Research Paper

Abstract :Lyotard, modernliğin sona erdiğini postmodern bir çağın başladığını, böylelikle bilginin doğasının ve statüsünün değiştiğini ileri sürmektedir. Lyotard’ın bu iddiası, modernitenin temel dayanağı olan üst-anlatıların son bulduğu, yaratıcı öznenin yok olduğu, insanın anlam dünyasının yıkıldığı, üretim ve teknoloji alanlarında köklü dönüşümlerin meydana geldiği ve en nihayetinde de modern yaşamın üzerine inşa edildiği bütün ilkelerin geçerliliğini yitirdiği varsayımına dayanmaktadır. Lyotard, bu varsayımdan hareketle, akla ve bilgiye dayanan, kavramları temel akılsal ilkelere göre sınırlandıran, evrensel olan nesnel bilgiyi ölçüt alan, her açıdan ortak yaşama ilkeleri belirleyerek insanların ortak paydada buluşabilmelerini sağlayan modern düşünme biçiminin sonunun geldiğini ileri sürmektedir. Lyotard’a göre, modern düşünme biçiminin son bulmasıyla birlikte yeni bir yaşam tarzı ve düşünme biçimi olan postmodern durum ortaya çıkmıştır. Lyotard, postmodernitenin ortaya çıkmasının en önemli nedeninin modern düşünme biçimine ve ilkelerine duyulan güvensizlik olduğuna inanmaktadır. Bu nedenle Lyotard’a göre, postmodern durumda evrensel bakış açısının, ilkelerin ve bütünlüğün yerini, farklılıkların kutsanması, ilkesizliğin yüceltilmesi, bireysel bakış açısı ve göreliliğin egemenliği almıştır. Lyotard, her kimliğin, her kültürün, her inancın, her düşüncenin kendi dil oyunu içinde meşru olacağını ve farklılıklar arasında kıyas yapılamayacağını vurgulamaktadır. Lyotard’ın bu düşüncesi, bazı iddiaların aksine, “her şey yapılabilir” ilkesini beraberinde getirmektedir. Lyotard’ın eserlerinde somutlaşan bu ana ilke veya öğretinin insan yaşamının tamamına etkisi açısından değerinin sorgulanması gerekmektedir. Dolayısıyla böylesi bir sorgulamanın gerçekleştirileceği bu çalışmada, Lyotard`ın düşünceleri bağlamında postmodernist bilgi anlayışını inceleyeceğiz ve bu anlayışın bilim, sanat, felsefe gibi insan etkinliklerine dayalı insan yaşamını iyileştirip iyileştiremeyeceğini değerlendirmeye çalışacağız.
Keywords : Modernite, Postmodernite, Bilgi, Dil Oyunları, Üst Anlatı