XVI. YÜZYIL MUSHAF GÜLLERİNİN SÜLEYMANİYE KÜTÜPHANESİ’NDE BULUNAN ÜÇ KUR’AN-I KERİM KAPSAMINDA İNCELENMESİ

Authors : Ayşe TANRIVER CELASİN

Pages : 101-117

View : 22 | Download : 12

Publication Date : 2013-06-01

Article Type : Research Paper

Abstract :İlahî metin içeren mushafların bezenmesi, sanatkârın yaratıcısına olan sevgi, hürmet ve saygısını sunma ihtiyacı ile doğmuş, o eseri eline alan okuyucuyu cezbetme arzusu ile 7. yüzyıldan itibaren gelişerek devam etmiş, 16. yüzyıl Osmanlı sarayında da en üst seviyeye ulaşmıştır. Mushaflar, mânâ bütünlüğünün korunması, okuyana yâhut ezberleyene kolaylık sağlaması cihetinden bölümlere ayrılmıştır. Ayrılmış olan bu yerlere, tezhip sanatının gelişmesi ile birlikte işlenen rozet şeklindeki bezemelere mushaf gülü adı verilmiştir. En erken örneklerine Emevî ve Abbasîler zamanında yazılmış mushaflarda rastladığımız güller, her dönemde farklılıklar göstererek günümüze kadar gelmiştir. Motif ve desen anlayışının en olgun halinin yaşandığı, işçilik kalitesinin en çok geliştiği dönem olması nedeniyle, bu araştırmada XVI. yüzyıl mushaf gülleri konu edinilmiştir. Hamse, aşere, hizip, cüz ve secde gülü şeklinde isimlendirilen bu tür bezemeleri örneklendirmek için Süleymaniye Kütüphanesi’nde bulunan, Hamidiye 5, Nuruosmaniye 17 ve Laleli 16 envanter numaralı eserler seçilmiştir. Mushaflar baştan sona taranarak, mevcut güller tesbit edilmiş, sayfa içindeki konumları, görevleri ve tezhip özellikleri belirlenmiştir. Tezhip teknikleri ve uygulama şekilleri hakkında bilgi verilerek günümüzdeki kullanım şekilleri ile karşılaştırılmıştır. Bütün bu bilgiler ışığında 16. yy mushaf gülleri ile ilgili sonuca ulaşılmıştır
Keywords : Türk sanatı, tezhip, mushaf, mushaf gülü