RİCÂL TENKİDİNDE BEZZÂR ve TENKİT YÖNTEMİ

Authors : İsmail Kurt, Halil İbrahim Turhan

Pages : 266-296

Doi:10.61904/sbe.1503057

View : 74 | Download : 38

Publication Date : 2024-08-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Hadis literatüründe râvilerin cerh ve ta‘dîl bilgilerini içeren bağımsız çalışmaları olmamasına karşın tasnif eserlerinde râvi değerlendirmeleri yapan muhaddisler bulunmaktadır. Bu çalışma, ricâl tenkidinin rivayetlerin değerlendirilmesindeki etkisini uygulamalı olarak gösteren musannif münekkitlerin, hadis ilmindeki yerini ve literatüre katkısını Bezzâr’ın üzerinden incelemeyi amaçlamaktadır. Bezzâr’ın Müsned’i, veri tarama yöntemiyle incelenmiş ve cerh-ta‘dîlleri diğer münekkitlerin değerlendirmeleriyle karşılaştırılarak ricâl tenkidinin hadis ilmindeki önemi belirlenmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda Bezzâr’ın münekkit olarak tanımlandığı dönemi tespit etmek amacıyla ricâl yazarlarının onu tavsif ederken ricâl tenkitçiliğine vurgu yapılıp yapılmadığı inceleme konusu yapılmıştır. Yine münekkit listelerinde Bezzâr’a ne zaman yer verildiği ve ricâl tenkit literatüründe yoğun atıf almaya başladığı tarih tespit edilmiştir. Erken dönem münekkit listelerinde yer almaması ve yine bu dönemde yoğun atıf almamasının muhtemel sebepleri üzerinde durulmuştur. Elde edilen bu verilerle Bezzâr’ın söz konusu bilim dalında kaçıncı derecede bir münekkit olduğu belirlenmiştir. Makalede Bezzâr’ın diğer münekkitlerle görüşleri mukayese edilerek değerlendirmelerinde şaz kalıp kalmadığı ve ne oranda genel telakkinin dışına çıktığı saptanmıştır. Yine şaz kaldığı yerlerde tevsikten mi yoksa tazîften yana mı tavır sergilediği belirlemiştir. Bu bulgularla onun mütesahil mi yoksa müteşeddid olduğu konusunda yorum yapılmaya çalışılmıştır. Son olarak Bezzâr’ın râvi değerlendirmelerinde kullandığı ifadelerden yola çıkarak, cerh ve ta‘dîl üslubu hakkında çeşitli yorumlar yapılmıştır.
Keywords : Hadis, Ricâl Tenkidi, Cerh tadîl, Bezzâr, Müsned