Bursalı Ali Münşî`nin gizemli adası ve Risâle-i Fevâid-i Nârcîl-i Bahrî*

Authors : İbrahim TOPÇU, Beyzanur KAÇ

Pages : 186-197

Doi:10.21673/anadoluklin.1260724

View : 61 | Download : 192

Publication Date : 2023-05-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Amaç: Bu çalışmada, 18. yüzyılın önemli hekimlerinden ve Tıbb-ı Cedid akımının temsilcilerinden olan Bursalı Ali Münşî’nin “Risâle-i Fevâid-i Nârcîl-i Bahrî” adlı eserini günümüz Türkçesine transkripte ederek tanıtmak ve Tıbb-ı Cedid bağlamında risaleyi irdelemek amaçlanmaktadır. Yöntemler: Eserin iki nüshası bulunmaktadır. Transkripsiyon Fatih Ali Emiri Kütüphanesi’nde 278-4 numarayla kayıtlı bulunan nüsha esas alınarak gerçekleştirilmiştir. Ancak İstanbul Üniversitesi nüshası da transkripsiyon esnasında mukayeseli bir şekilde okunmuş ve iki nüsha arasındaki farklılıklar dipnotlarda belirtilmiştir. Ayrıca risalede yer alan Arapça kısım da Türkçeye tercüme edilmiştir. Bulgular: Eserde Ali Münşî’nin nârcîl-i bahrî isimli bitkinin yetiştiği yerin coğrafi konumunu, özelliklerini, o bölgeye dair çeşitli gizemli rivayetleri anlattığı tespit edilmiştir. Ayrıca bitkinin şekli ve kıymetine dair ifadelere de yer verildiği görülmüştür. Sonuç: Bursalı Ali Münşî’nin önemli monografilerinden biri olan bu risalede hekimin, nârcîl-i bahrînin yetiştiği yerle ilgili birtakım bilgilerinin olduğu anlaşılmakla birlikte bitkinin tıbbi açıdan önemine dair herhangi bir malumata yer vermediği görülmüştür. Ayrıca her ne kadar doğru olmadığı ifade edilse de risalede nârcîl-i bahrînin yetiştiği yerin yeni dünyanın keşfiyle bilindiğine dair rivayete yer verilmesi Tıbb-ı Cedid döneminin izlerini göstermesi bakımından önemlidir. Yine de hem Tıbb-ı Cedid dönemini daha iyi anlamak, hem bitkinin tıbbi kullanımına dair malumat edinmek, hem de bu eserle yazarının hekim kimliği arasındaki ilişkiyi kavrayabilmek için Ali Münşî’nin tüm eserlerinin dikkatlice incelenmesi gerektiği anlaşılmıştır.
Keywords : Ali Münşî, Nârcîl i Bahrî, Tıbb ı Cedid