17. ve 18. asır sicil ve vakıf kayıtlarına göre İstanbul’da sağlıkta yardımlaşma: Tarihi ipuçları ve modern yansımaları

Authors : Nevzat Erkan, Ahmet Özdinç

Pages : 353-358

Doi:10.21673/anadoluklin.1499030

View : 62 | Download : 94

Publication Date : 2024-09-23

Article Type : Research Paper

Abstract :Amaç: Bu çalışma, Osmanlı dönemine ait sicil ve vakıf kayıtları üzerinden İstanbul’da sağlıkta yardımlaşmanın nasıl gerçekleştirildiğini incelemeyi amaçlamaktadır. Vakıfların koruyucu hekimlik, tedavi ve ilaç yardımı gibi konularda topluma sunduğu hizmetler ve İslam medeniyetinde dinî ana metinlerin yardımlaşma kültürü üzerindeki etkisi ve bu kültürün Osmanlı toplumundaki yansımaları ele alınmaktadır. Yöntemler: Çalışmada, Osmanlı dönemine ait Şer’iyye sicilleri ve vakıf kayıtları incelenmiştir. Şer’iyye sicillerinde, darp ve yaralama gibi adli vakaların sulh ile neticelendiği davalarda ilaç ve tedavi masraflarının nasıl kayıt altına alındığı araştırılmıştır. Ayrıca, hastalar odası adı verilen mekânlar, cerrah müdahaleleri ve frengi gibi dönemin tedavisi zor hastalıklarına dair kayıtlar da incelenmiştir. Vakıf kayıtlarında ise darüşşifaların vakfiyeleri ve gayrimüslimlerin sağlık hizmetlerine yönelik vakıflar detaylandırılmıştır. Bulgular: İncelemeler sonucunda, vakıflarda koruyucu hekimlik ve tedaviye yönelik hizmetler bulunduğu görülmüştür. Şer’iyye sicillerinde, adli vakalarda ilaç ve tedavi masraflarının detaylı olarak kayıt altına alındığı, vakıf kayıtlarında ise sağlık hizmetlerine yönelik vakıfların hayırseverlik duygusu ile oluşturulduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, koruyucu hekimlik ve tedavi hizmetlerinin toplumda önemli bir yer tuttuğu belirlenmiştir. Sonuç: Bu çalışma, Osmanlı döneminde sağlıkta yardımlaşmanın arka planında yatan hayırseverlik duygusunun, vakıf kayıtları ve kadı sicillerinde açıkça görüldüğünü ortaya koymaktadır. Sicil ve vakıf kayıtlarının yeni belge ve bilgilerle incelenmeye devam edilmesi, sağlıkta yardımlaşma konusunda daha farklı bakış açıları ve detaylı bilgiler sunacaktır. Bu çalışma, Osmanlı dönemindeki sağlık yardımlaşma sisteminin ve toplumsal dayanışmanın tarihi kökenlerine ışık tutmaktadır.
Keywords : Koruyucu hekimlik, Osmanlı imparatorluğu, sağlıkta yardımlaşma, Şeriyye sicilleri, vakfiye