Fıkıh Usûlü Literatüründe Umûmu’l-Müşterek

Authors : Fatih KARATAŞ

Pages : 550-574

Doi:10.35415/sirnakifd.764332

View : 21 | Download : 11

Publication Date : 2020-12-15

Article Type : Research Paper

Abstract :Nassları sahih bir şekilde anlama ve anlamlandırmanın yolu, klasik fıkıh usûlü eserlerinde istinbât metodları dediğimiz kısımda incelenmektedir. Bu bölümde, nasslarda karşılaştığımız lafız çeşitlerinden biri olan müşterek de ele alınmaktadır. Birden fazla manaya sahip olup bu manalarından her biri için ayrı ayrı vaz’ edilmiş bir lafız olan müşterek, Kitap ve Sünnet nasslarında kullanılmıştır. Vaz’ edildiği manalardan hangisinin Şari’in maksadı olduğu konusu, usûlcülerin ihtilaf etmelerine sebep olduğu gibi; müşterek ile ilgili öne çıkan tartışmalardan biri de umumu’l-müşterek meselesidir. Kısaca müşterek ile vaz’ edildiği manalardan hepsini birden kastetmenin mümkün olup olmaması şeklinde ifade edebileceğimiz söz konusu mesele de usûlcüler arasındaki önemli tartışma konularından biridir. Kavramın usûl eserlerindeki izahı, hakkındaki ihtilaflı görüşler, deliller ve konuyla ilgili meşhur örnekler bu çalışmada ele alınmış olan hususlardır. Ayrıca klasik usûl eserlerinde zikredilen; ama konuya münasip olmadığı düşünülen bazı örneklerin kritiği de yapılmıştır. Bu çalışmayla, anılan kavramın mahiyetini netleştirmek, klasik eserlerdeki bazı örneklerin konuya uygun olmadığını ortaya koymak ve nihayet konuyla ilgili ihtilaflı görüşlerden birini tercih etmek hedeflenmektedir. Böylece fer’î fıkıh meselelerindeki önemli ihtilaf sebeplerinden ve fıkıh usûlünün de temel kavramlarından biri olan umûmu’l-müşterek konusu ve bunun imkân dâhilinde olamayacağı, sistematik bir şekilde sunularak vüzûha kavuşturulmaya çalışılacaktır.
Keywords : Fıkıh, Fıkıh Usûlü, Vaz, Müşterek, Umûmul Müşterek, Manevî Müşterek