Edhem Pertev Paşa’nın Birden Fazla Kadınla Evlilik Meselesini Müdâfaa Maksadıyla Kaleme Aldığı Itlāku`l-efkâr fî akdi`l-ebkâr İsimli Eseri (Transkripsiyon ve Değerlendirme)

Authors : Emine Nurefşan DİNÇ

Pages : 397-461

Doi:10.5281/zenodo.4394266

View : 23 | Download : 8

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Research Paper

Abstract :Itlāku`l-efkâr fî akdi`l-ebkâr Bâb-ı Âlî ricâline mensup bir devlet adamı olan Edhem Pertev Paşa tarafından, birden fazla kadınla evliliği Avrupalılar’a ve Osmanlı Devleti’ndeki Batıcı kesime karşı müdafaa maksadı ile yazılmıştır. Müellifin, eserinin son kısmında Müslümanlara hitap ederek birden fazla kadınla evliliğe teşvik etmesinden, nüfusun ciddi anlamda azaldığı Osmanlı Devleti’nde birden fazla kadınla evliliği bu probleme çözüm olarak gördüğü ve yaygınlaşmasını sağlamayı amaçladığı da anlaşılmaktadır. Müellifin temel hareket noktası birden fazla kadınla evliliğin tabiata uygun olduğu fikridir. Muhtemelen birden fazla kadınla evliliği müdafaa amacıyla yazılmış ilk eser olan Itlāku`l-efkâr fî akdi`l-ebkâr’da bilhassa 18. yüzyıl Avrupa’sının populasyonist ve tabiatçı düşünürlerinin poligami meselesine dair lehteki ve aleyhteki fikirlerinin etkisi açık bir şekilde görülmektedir. Eserde, 18. yüzyıl Avrupa’sında birden fazla kadınla evlilik konusuna bütünüyle ya da kısmen olumlu yaklaşan düşünürlerin görüşleri ile önemli ölçüde paralel görüşler ileri sürülmüş, diğer taraftan birden fazla kadınla evliliğe karşı olan filozofların ileri sürdükleri argüman ve iddialara da cevap verilmiştir. Eserde bu meseleye dair fıkıh ve ahlak kitaplarında geçen görüşlerin tesirleri de bulunmaktadır. Ancak eser meselenin temellendirilişi başta olmak üzere bazı cihetlerden farklılık arz etmektedir.
Keywords : Edhem Pertev Paşa, Poligami, Monogami, Populasyonizm, Tanzimat Dönemi