Bazı Bitkilerin Rüzgar Erozyonuna Karşı Etkinliğinin Belirlenmesi: Çankırı Örneği

Authors : Ozgur TİMUR, Ali Uğur ÖZCAN, Umut PEKİN TİMUR, Hatran ÇELEM, Halim PERCİN, Mustafa BAŞARAN

Pages : 39-46

View : 63 | Download : 14

Publication Date : 2020-10-30

Article Type : Research Paper

Abstract :Dünyada rüzgar ile toprak partiküllerinin taşınması ve çökelmesi, çevre için önemli bir işlem olmasının yanı sıra, ciddi boyutlarda çevresel problem olarak da kabul edilmektedir. Atmosferik partiküler madde olarak isimlendirilen ve boyutları 100 mikrometre (µm)’den küçük mineral (toprak kökenli) ve organik (bitki kökenli) partiküllerin atmosferdeki yoğunluğunun artması, önemli sağlık sorunlarına da neden olmaktadır. Tozun engellenmesinde, iki ana yöntem bulunmaktadır. Bunlardan birincisi tozun ana kaynağında yok edilmesi, ikincisi de yapısal ve bitkisel yöntemlerle, rüzgar hızını azaltarak bitki yapraklarının toz tutma özelliğinden yararlanılması ile engellenmesidir. Bu çalışma için Çankırı Karatekin Üniversitesi Uluyazı Kampüsü sınırları içerisinde yer alan alanlarda Robinia pseudoacaccia (Yalancı akasya), Acer negundo (Akçaağaç), Berberis thunbergii (Kadıntuzluğu) ve Ligustrum vulgare (Kurtbağrı) türleri ile dört farklı rüzgar perdesi kurulmuştur. Her bir rüzgar perdesinin önüne ve arkasına hakim rüzgar yönüne 1 ve 30 metre mesafede toplam altışar adet BEST tuzak (Basaran ve Erpul Sediment Tutucu) yerleştirilmiştir. Ölçümler iki yıl süresince Mart-Eylül ayları arasında on beş günlük dönemlerde gerçekleştirilmiştir. Dört farklı rüzgar perdesinin de ciddi şekilde tozu azalttığı belirlenmiş olup, özellikle Acer negundo – Berberis thunbergii ‘den oluşan rüzgar perdesinin 1m arkasında tozun %37’sini, 30m arkasında tozun %40’ını engellediği tespit edilerek, etkinliğinin diğerlerine göre yüksek olduğu hesaplanmıştır. Çalışma sonucunda elde edilen veriler, toz engelleme çalışmalarında bitki seçimi için bir başlangıç olması açısından önemlidir. Çalışma daha sonra yapılacak toz perdesi olarak kullanılabilecek bitki seçimi çalışmalarında yöntem açısından kılavuz niteliğindedir.
Keywords : BEST, Rüzgar erozyonu, Rüzgar Perdesi, Yarı kurak Bölge