Bazı endemik ve tıbbi öneme sahip bitki türlerinin uçucu bileşenlerinin yükseltiye bağlı değişimi

Authors : Ayşegül Tekeş, Sermin Göksu Karagöz, Musa Denizhan Ulusan

Pages : 123-138

Doi:10.53516/ajfr.1561953

View : 80 | Download : 123

Publication Date : 2024-12-29

Article Type : Research Paper

Abstract :Giriş ve Hedefler Bu çalışmada, Türkiye’ye özgü 3 endemik bitki türü olan Hypericum aviculariifolium Jaub. & Spach, subsp. depilatum (Freyn & Bornm.) Robson var. depilatum, Stachys cretica L. subsp. anatolica Rech.f. ve Phlomis nissolii L.’nin çiçek ve yapraklarının uçucu bileşenlerinin yükseltiye bağlı değişimleri incelenmiştir. Yöntemler Tepe Boşluğu – Katı Faz Mikro Ekstraksiyon (Headspace Solid Phase Micro-Extraction-HS-SPME) yöntemi ile 3 tekerrürlü şekilde analiz yapıldı. Bulgular Analizler sonucunda H. aviculariifolium subsp. depilatum var. depilatum’da 101, S. cretica subsp. anatolica’da 79 ve P. nissolii’de 81 bileşen tespit edilmiştir. H. aviculariifolium subsp. depilatum var. depilatum’da çiçeklerde alt yükseltide trans-Caryophyllene ve Hendecane, üst yükseltide alpha- Pinene ve alpha- Selinene, yapraklarda alt yükseltide Carvacrol ve Thymol, üst yükseltide beta- Elemene ve alpha- Copaene ana bileşen olarak belirlenmiştir. S. cretica subsp. anatolica’da çiçeklerde alt ve üst yükseltide Benzaldehyde ve alpha- Pinene ana bileşen olarak tespit edilmiştir. Yapraklarda alt yükseltide Benzaldehyde ve alpha- Pinene, üst yükseltide Benzaldehyde ve Germacrene D ana bileşen olarak tespit edilmiştir. P. nissolii’de çiçeklerde ve yapraklarda alt ve üst yükseltide trans-Caryophyllene ve Germacrene D ana bileşen olarak saptanmıştır. Sonuçlar Bitkilerin uçucu bileşenlerindeki bu değişkenliğin yükseltinin yanı sıra coğrafi konum ve genetik yapı gibi diğer çevresel faktörler ile bitkinin hangi kısmının incelendiği (morfolojik yapı) ve kullanılan analiz yöntemi gibi unsurların etkili olduğu görülmüştür. Bu sonuçlar bitkilerin kimyasal profillerinin ekolojik faktörlere bağlı olarak önemli değişimler gösterebileceğini ortaya koymaktadır.
Keywords : Endemik bitkiler, HS-SPME analizi, uçucu bileşenler, yükselti